عصر اهواز

پیرو مطلب ارزشمند جناب آقای دکتر ابراهیمی در خصوص مخاطرات یخبندان ، مناسب دیدم با استفاده از کار تحقیقی استاد بزرگوار جناب آقای دکتر مسعودیان مختصری در خصوص  الگوهای همدید سرماهای فرین ایران ارائه نمایم ان شاالله که مورد استفاده مخاطبین ارجمند قرار گیرد. خواندن اینگونه مطالب به داوطلبین کنکور دکتری سال ۹۴ توصیه می شود چرا که در  آزمون دکتری سال ۹۳ بسیاری از سوالات تخصصی از درون مقالات علمی و پژوهشی اساتید استخراج شده بود.

“برای دیدن نقشه ها در ابعاد بزرگ روی آنها کلیک نمایید”

دکتر مسعودیان با انجام تحلیل خوشه ای بر روی فشار تراز دریا در ۵۰۰ روز نمونه به این نتیجه رسید که سرماهای فرین ایران در اثر ۵ الگوی گردشی به وجود می آید وبیشترین رخداد سرمای فرین (حدود ۶۰ درصد) مربوط به فصل زمستان به ویژه دیماه می باشد:

الف) الگوی پرفشار سیبری – اروپا

فشار تراز دریا در الگوی یک

در این الگو دو هسته پرفشار قوی یکی بر روی مرکز اروپا و دیگری مابین مغولستان و قزاقستان قرار دارد هسته پرفشار اروپا دارای فشار مرکزی ۱۰۲۸ هکتوپاسکال است که جهت شمالغربی – جنوبشرقی دارد. هسته پرفشار سیبری نسبت به پرفشار اروپا نیرومندتر بوده و دارای فشار مرکزی ۱۰۳۶ هکتوپاسکال است جهت این سامانه شمالشرقی – جنوبغربی می باشد این پرفشار به حدی نیرومند است که پربند ۱۰۲۶ هکتوپاسکال آن وارد شمال شرق کشور شده است و با عبور سامانه مورد نظر از دریای خزر میزان شدت آن کاهش یافته است که دلیل این امر تزریق رطوبت دریا و کاهش برودت هوا می باشد اما در شمالغرب کشور به دلیل تزریق هوای سرد سامانه پرفشار اروپایی دوباره به همان  شدت اولیه خود رسیده است. در این الگو یک مرکز کم فشار بر روی قسمتهای شمالی اروپا و روسیه قرار دارد که کاملا جهت غربی – شرقی داشته و نحوه قرار گیری این سامانه بر رفتار و جهت دو سامانه پرفشار اروپا و سیبری تاثیر دارد. این الگو بیشترین فراوانی رخداد را دارد و حدود ۳۲ درصد از ۵۰۰ نمونه مورد مطالعه مربوط به این الگو می باشد ضمنا بیشترین رخداد این الگو در فصل سرد سال و در دی ماه می باشد.

ب) الگوی پرفشار سیبری – کم فشار ایسلند:

فشار تراز دریا در الگوی شماره ۲

در این الگو سامانه پرفشارسیبری حضور دارد. همچنین کم فشار ایسلند نیز در این الگو مشاهده می شود. هسته پرفشار سیبری نسبت به الگوی شماره یک قوی تر بوده ولی به دلیل حضور فعال و گسترده کم فشار ایسلند در بخشهای شرقی تر قرار گرفته است . پربند ۱۰۲۴ هکتوپاسکالی این سامانه وارد قسمتهای شمالشرقی کشور شده است و مشابه الگوی شماره یک با عبور هوای سرد سامانه مورد نظر از روی دریای خزر از شدت آن کاسته شده است . کم فشار ایسلند با هسته ی فشار مرکزی ۹۹۲ هکتوپاسکال بر روی دریای بارنتز در شمال اروپا قرار گرفته است . همانطور که ملاحظه می شود کم فشار ایسلند گسترش وسیعی را در برگرفته است و بر رفتار سامانه پرفشار سیبری تاثیر دارد . بعد از الگوی شماره یک این الگو بیشترین رخداد را به خود اختصاص می دهد(۲۳ درصد). این الگو نیز بیشترین رخداد را در فصل سرد سال بخصوص دی ماه دارد.

ج) الگوی پرفشار سیبری:

فشار تراز دریا در الگوی شماره ۳

این الگو ۱۷ درصد موارد سرماهای فرین ایران را به خود اختصاص داده است . یک هسته پرفشار قوی مابین مغولستان و قزاقستان با فشار مرکزی ۱۰۴۴ هکتو پاسکال قرار دارد. جهت پرفشار شمالشرقی- جنوبغربی است . پرفشار مذکور به حدی نیرومند است که پربند ۱۰۲۶ هکتوپاسکال آن تقریبا نیمی از پهنه ایران را در بر گرفته است این الگو نسبت به سایر الگوها بسیار نیرومند است. کم فشار ایسلند در منتهی الیه غربی خود قرار دارد. بنابراین همین امر بر رفتار و قدرت سامانه مورد نظر تاثیر دارد

د) الگوی پرفشار شمال دریای خزر -سیبری

فشار تراز دریا در الگوی شماره ۴

رخداد این الگو به جز فصل تابستان در همه فصلهای سال مشاهده می شود. اما بیشترین فراوانی رخداد را در فصل زمستان بخصوص ماه دی دارد. یک هسته پرفشار با فشار مرکزی ۱۰۳۲ بر روی غرب قزاقستان قرار دارد جهت این سامانه شمالغربی – جنوبشرقی است و از شمال غرب وارد کشور شده است جهت چرخش این سامانه طوری است که هوای سرد عرضهای بالاتر را وارد کشور کرده است. در این الگو پرفشار سیبری نیز وجود دارد ولی به دلیل گسترش پرفشار غرب قزاقستان چندان بر روی ایران تاثیر ندارد. در ۱۷ درصد مواردکه پهنه ایران همراه با سرمای فرین بوده است این الگو مشاهده می گردد.

ه)الگوی پرفشار شمال دریای خزر:

فشار تراز دریا در الگوی شماره ۵

بیشترین رخداد این الگو در فصل گرم سال است. در فصل سرد سال اثری از چنین الگویی مشاهده نمی شود. بیشترین فراوانی رخداد این الگو در ماه اردیبهشت و شهریور است به همین دلیل قدرت کمتری نسبت به دیگر الگوها دارد. ۹ درصدموارد که پهنه ایران همراه با سرماهای فرین بوده است این الگو مشاهده شده است بنابراین نقش کمتری در شکل گیری سرماهای فرین ایران دارد اما به دلیل زمان رخداد  (اردیبهشت و شهریور ) و به دلیل ارتباطی که با سرماهای زود هنگام و دیرهنگام دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است همانطور که ملاحظه می شود یک هسته پرفشار ضعیف با فشار مرکزی ۱۰۱۸ هکتو پاسکال بر روی غرب قزاقستان و شمال دریای خزر قرار دارد. جهت چرخش واچرخندی این سامانه طوری است که هوای سرد عرضهای بالاتر را از سمت شمال و شمال شرق وارد کشور می کند.