شرایط لازم برای تشدید فعالیّت فروبارهای حارّهای و تشکیل توفانهای حاره ای
توفانها و سیکلونهای حارّهای، دقیقترین دسته از سیستمهای هوا در مقیاس بزرگ بوده، که همراه با بادهایی با سرعت ۳۳ـ۵۰ متر بر ثانیه یا بیشتر، بارانهای سیلزا و امواج توفان ساحلی هستند. این توفانها در اقیانوس اطلس شمالی به عنوان «هاریکنها» و در اقیانوس آرام شمال غربی به عنوان «تیفونها» نامیده میشوند. این توفانها در روی اقیانوسهای حارّهای گرم توسعه مییابند که در طی ۴ تا ۷ روز از فروبارهای ضعیف به توفانهای حارّهای تبدیل شده و با بادهای شدیدی که حداقل ۱۸ متر بر ثانیه سرعت دارند، ظاهر میشوند. اگر شدت بادها در آن به ۳۳ متر بر ثانیه یا بیشتر برسند و یک چشم توفان به وجود آید،یک سیکلون حارّهای تشکیل میشود.
به طور کلی شرایط لازم برای تشدید فعالیّت فروبارهای حارّهای را میتوان اینگونه خلاصه کرد:
۱ـ وجود منطقه وسیعی از اقیانوس با دمای بیش از ۲۶٫۵درجه سلسیوس تا عمق ۶۰ متر؛ به همین دلیل، ایجاد سیکلونها در سواحل شرقی اقیانوسها، در منطقه جریانهای دریایی آب سرد به حداقل میرسد.
۲ـ مکانی دور از استوا برای تولید نیروی کوریولیس لازم جهت ایجاد سیکلون؛ به همین جهت، منطقه حداکثرایجاد سیکلونها دورتر ازاستوای جغرافیایی واقع شده است.
۳ـ وجود یک موجِ شرقی در حالت تقویت؛ موج مزبور، ضمن تقویت تدریجی، باعث افزایش چرخندگی و نهایتاً تقویت چرخش سیکلونی میشود.
۴ـ آمیخته نشدن هوای گرم، مرطوب و در حال صعود سیکلون با هوای خشک اطراف؛ به این ترتیب، تضاد حرارتی و انرژی بین دو توده هوا باقی میماند و سبب تشدید عمل صعود میشود.
۵ـ وجود هسته رودباد در ارتفاع ۱۲ کیلومتری برای تخلیه هوای صعود کرده از منطقه، که تخلیه مداوم و سریع هوا از نزدیک به سطح زمین را تشدید میکند.
۶ـ دسترسی به هوای گرم و مرطوب.
نویسنده: مهران فاطمی
مهران فاطمی دانشجوی دکترای آب و هواشناسی گرایش مخاطرات آب و هوایی دانشگاه یزد