عصر اهواز

مجموع دانش بشری در گروه های متعدد و متنوعی دسته بندی می شده اند. روش، ابزار، موضوع و هدف مطالعه مبنای افراز علوم است. در مرز تلاقی تمامی شاخه های دانش بشری علوم ترکیبی ایجاد شده است. آب و هوا (اقلیم) شناسی به عنوان شاخه ای از علوم زمین- علوم جوی ترکیبی پیچیده از برخی شاخه های علوم تجربی، جغرافیا و نیز با رویکردی به شاخه های علوم انسانی است. آب و هوا برآمد شرایط جوی یک محل طی بازه زمانی معین است.

این پدیده انسان را در بر گرفته، بعضاً مشکلات و امکاناتی را پیش روی او قرار داده و از دیرباز اندیشه انسان را به خود مشغول ساخته است. این مشغلۀ اندیشه موجب شکل گیری فرایند پژوهش (بنیادی و کاربردی) اقلیمی شده است. در ادامه مطلب، این فرایند به ایجاز معرفی می شود:

شاخه های متعددی از دانش بشری و اندیشمندان علوم مرتبط به یافته های اقلیم شناسی وابسته اند. علاوه براین از دیرباز نقش اقلیم بر جوامع انسانی معلوم و محرز بوده است. برای مثال خشونت اقلیمی نمودی آشکار از اثرات عمیق و موثر اقلیم بر جوامع بشری است. از این رو انسان در برقراری نوعی ارتباط با اقلیم در تلاش مستمر بوده است. بنابراین هدف نهایی پژوهش اقلیمی، توصیف، تبیین، پیش بینی، مدیریت و برنامه ریزی بر مبنای دانسته های اقلیمی است. بدین دلیل آب و هواشناسان برای شناخت اقلیم به صورت منفرد و نیز به صورت مرتبط با محیط، تلاش های قابل توجهی کرده اند. شناخت اقلیم به صورت منفرد، پژوهش های بنیادی را بنا نهاد و در صدد کشف و شناخت قوانین و فرایندهای حاکم بر اقلیم و شناخت رفتار آن است. شناخت اقلیم در ارتباط با پدیده های محیطی به پژوهش کاربردی منجر شد.

انجام هر پژوهش اقلیمی مبتنی بر دستگاه فکری (ارزیابی و شناخت) مشخص و به کارگیری منطق مربوط و مرتبط با آن دستگاه فکری است. زیرا هر دستگاه فکری، منطق، روش و حتی فرهنگ واژگانی منحصر به خود را به کار گرفته و چارچوب نتایج مورد انتظار آن مشخص است. دو دستگاه شناخت تجربی و  تعقلی (سیستمی) مهم ترین دیدگاه های پژوهش را شکل می دهند. دیدگاه علمی به عنوان دیدگاه مبتنی بر حس و تجربه، رکن اساسی مراکز آموزشی – پژوهشی به شمار می آید.در این دیدگاه، پدیده های منفرد به دو صورت متوالی یا متناوب و بر اساس رابطه علّی در معرض بررسی قرار می گیرند. دیدگاه سیستمی علاوه بر حس و تجربه، گرایش های تعقل گرا را جهت تعیین و تبیین روابط و بر هم کنش مجموعه پدیده ها به کار می گیرد.

دیدگاه های پژوهشی موجب ظهور منطق های مرتبط با آن دیدگاه می شود. عمده ترین منطق های پژوهشی شامل منطق استنتاج های قطعی، غیر قطعی و نامعلوم است. منطق های قطعی شامل منطق استقرایی و قیاسی است که جهت وضع قوانین ذهنی پژوهش از جزء به کل (استقرایی) یا از کل به جزء (قیاسی) حرکت می کند. در منطق غیر قطعی که به منطق فازی موسوم است، پدیده ها به طور غیر قطعی و با درجاتی از حالات، تعریف می شوند. در این منطق، ویژگی های بازخوردی و برهم کنش اجزاء دستگاه اقلیم به عنوان عامل عدم قطعیت به شمار می آید. منطق نامعلوم که به منطق تأویل و تعبیر موسوم است در شرایطی به کار می رود که علل اصلی وقوع پدیده ها نامعلوم بوده و تحت عنوان تغییرات خود به خود، رویدادها و پدیده ها را توجیه می نماید.

پژوهش های اقلیمی، تحلیل های خود را بر پایه اصل کلی نگری و نگرش ترکیبی و با بهره گیری از دیدگاه سیستمی و بر اساس منطق های نوین و قابل قبول و با به کارگیری ابزاری چون سامانه اطلاعات جغرافیایی به انجام می رسانند. در این راستا با توجه به نوع و زمینۀ پژوهش، با درجات متفاوت از علوم مختلف بهره گرفته می شود. متغیرهای مورد توجه در اقلیم شامل عناصر اقلیمی، عوامل اقلیمی، مکان و زمان است. یکی از رایج ترین، مفیدترین و ماندگارترین روش های انتقال نتایج پژوهش، ا

رائه نوشتاریِ پژوهش و یافته های آن است. در نوشته های علمی – پژوهشی با استناد به یافته های پژوهش و استنباط های شخصی، موضوع، روش و نتایج آن به خواننده منتقل می شود. 

منبع: خبرنامه انجمن ایرانی اقلیم شناسی