عصر اهواز

کشور ایران به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافیایی و نوار بیابانی جزو مناطق کم باران جهان بشمار می آید. از شانزده سال پیش تا کنون ایران با بحران خشکسالی پی در پی روبرو بوده، کاهش بارندگی ها باعث فصلی شدن بسیاری از رودهای دائمی جاری در این سرزمین مانند زاینده رود شده، بهره وری زمین های کشاورزی سرزمین پهناورایران با اضافه شدن مشکل کم آبی به خاک های نه چندان حاصلخیز، پایین آمده و این باعث شده از آخرین جشن خودکفایی گندم سال ها گذشته باشد و انتظار و برنامه ریزی برای برگزاری دوباره این جشن تا کنون ادامه یابد. خسارات وارد شده به کشاورزان را می توان با پرداخت یارانه و بیمه های کشاورزی جبران کرد اما خسارت اصلی را منابع ارزی کشور متحمل خواهد شد که برای واردات این محصولات حیاتی باید بخش بزرگی از درآمد های ارزی کشور را اختصاص دهد. طبق پیش بینی ها کشور ما در حال طی کردن مرحله تبدیل شدن از یک کشور نیمه خشک به یک کشور خشک است. بحران آب در منطقه ما در حال تبدیل شدن به بحران اصلی ست و پیش بینی می شود در آینده کشور های خاورمیانه بر سر حوزه های آبی مشترک دچار مشکل شوند.

عباس پاپی زاده سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت‌وگو با ابتکار از بررسی طرح جامعی در کمیسیون مربوط خبر می دهد که قرار است با پیش بینی راهکاری برای جمع آوری آمارهای دقیق از وضعیت محصولات و ذخایر غذایی کشور را برای مقابله با بحران های احتمالی آماده کند.

پاپی می گوید، یکی از مشکلات اصلی در این حوزه نبود آمار های دقیق و تکیه بر برآوردهاست، یکی از دلایل اصلی استیضاح وزیر سابق کشاورز، آقای خلیلیان همین نبود آمار و شاخص های محصولات کشاورزی در گزارش های این وزارت خانه بود.به گفته ی ایشان کشور در سال ۹۱، ۲۲ میلیون تن مواد غذایی وارد کرده و برای این میزان واردات ۱۲ میلیارد از درآمد های ارزی کشور اختصاص داده شده. وی افزود: سال گذشته کمبود گندم کشور با واردات ۷ میلیون تن برطرف شد و برای امسال تا کنون برآوردی از میزان نیاز کشور به واردات گندم صورت نگرفته و وزارت کشاورزی گزارش یا برآوردی از میزان برداشت در سال جاری ارائه نکرده است.

کاهش بارندگی امری نیست که مقصر داشته باشد اما نبود پیش بینی ها و پیشگیری برای پایین آمدن هزینه های این بلای طبیعی موضوعی است که بخش های مربوطه می توانند با انجام آن معضل را کاهش دهند. خشکسالی به عنوان بی سروصدا ترین بلایای طبیعی در مقابل سیلاب به عنوان یکی از پر صدا ترین بلایای قرار گرفته است. این درحالی است که خطر و خسارت های ناشی از خشکسالی به مراتب بیشتر از سایر بلایای طبیعی مانند: سیل، طوفان، آتش فشان و حتی زلزله است. ولی به دلیلی که مشاهده ی تاثیر تخریب خشکسالی نیاز به زمان به نسبت طولانی دارد، مطالعه و تحقیق و نحوه ی برخورد با آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

عبدالرضا عزیزی رییس کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت و گو با ایرنا گفت: پدیده خشکسالی سالیان اخیر شرایط بحرانی و حساسی را برای کشور و به ویژه روستاییان رقم زده بطوری که اکنون کم آبی در روستاها بیداد می کند و اقتصاد روستاییان تضعیف شده است. نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی افزود: ۳۰ درصد جمعیت کشور در مناطق روستایی سکونت دارند، شغل بیشتر آنان کشاورزی و دامداری است لذا بحران بی آبی، تداوم خشکسالی و کاهش تولیدات زراعی و باغی آنان را متحمل خسارت فراوان می کند.خشکسالی از ۱۶ سال قبل آغاز شده، امسال این معضل در کشور به حد بحرانی رسیده و تداوم آن در سالهای اخیر موجب مهاجرت روستاییان به شهرها، از دست دادن شغل و بیکاری آنان شده است.

مهاجرت روستاییان که نقش بسیار موثری در اقتصاد و تولید دارند در سالهای اخیر بسیار نگران کننده است. رییس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه بسیاری از روستاییان هنگام مهاجرت از روستا در حاشیه شهرها سکونت می کنند افزود: حاشیه نشینی نیز معضلات اجتماعی همچون اعتیاد، بیکاری و ارتکاب جرم را در پی دارد. وی دیگر اثرات مخرب خشکسالی را در عرصه صنعت برشمرد و گفت: به دنبال بحران بی آبی صنایع از جمله پتروشیمی و صنایع وابسته به آب تعطیل می شود و این نیز خود زمینه ساز بیکاری و آسیبهای اجتماعی بعدی است. او افزود: اقتصاد کشور وابسته به کشاورزی و پایه کشاورزی آب است لذا مسوولان باید به دنبال اعتبارات ویژه برای حل بحران آب، اجرای پروژه های آبرسانی، مرمت و احیاء قناتها و چشمه ها و ایجاد مجتمعهای آبرسانی برای رهایی از این معضل باشند.

درحالی که وقوع یک دوره خشکسالی شدید علاوه بر خسارت های آشکار به طور معمول به محصولات کشاورزی، فضای سبز و دامپروری وارد می آید و گاهی باعث قحطی می شود، خسارت های ناپیدای دیگری را نیز باعث می شود که در مواردی جبران ناپذیر از حوزه های پیدا و آشکار آن است.برای درامان ماندن از زلزله، آتش فشان و سیلاب کافی است برای مدت کوتاهی از مرکز وقوع این بلاها فاصله گرفت، ولی در صورت وقوع خشکسالی، کل یک جامعه در یک دوره زمانی طولانی خسارت خواهد دید و گریز ازآن بدون برنامه ریزی میسر نخواهد بود.

خشکسالی حالتی طبیعی و مستمر از اقلیم است، در حالی که بسیاری به اشتباه آن را واقعه ای تصادفی می پندارند این پدیده به تقریب در تمامی مناطق اقلیمی رخ می دهد، ولی مشخصه ی آن از یک منطقه به منطقه ای دیگر به طور کامل تفاوت دارد.خشکسالی یک اختلال موقتی است و با خشکی تفاوت دارد چرا که خشکی ها صرفاٌ محدود به مناطقی با اندک بارندگی است و حالتی دایمی از اقلیم است. درحالی که وقوع یک دوره خشکسالی شدید علاوه بر خسارت های آشکار به طور معمول به محصولات کشاورزی، فضای سبز و دامپروری وارد می آید و گاهی باعث قحطی می شود، خسارت های ناپیدای دیگری را نیز باعث می شود که در مواردی جبران ناپذیر از حوزه های پیدا و آشکار آن است. برای درامان ماندن از زلزله، آتش فشان و سیلاب کافی است برای مدت کوتاهی از مرکز وقوع این بلاها فاصله گرفت، ولی در صورت وقوع خشکسالی، کل یک جامعه در یک دوره زمانی طولانی خسارت خواهد دید و گریز ازآن بدون برنامه ریزی میسر نخواهد بود. خشکسالی حالتی طبیعی و مستمر از اقلیم است، در حالی که بسیاری به اشتباه آن را واقعه ایی تصادفی می پندارند این پدیده به تقریب در تمامی مناطق اقلیمی رخ می دهد، ولی مشخصه ی آن از یک منطقه به منطقه ای دیگر به طور کامل تفاوت دارد. خشکسالی جز بلایای طبیعی نامحسوس است.گرچه تعاریف متعددی برای این پدیده ارائه شده لیکن در کل حاصل کمبود بارش در طی یک دوره ی ممتد زمانی به طور معمول یک فصل یا بیشتر می باشد این کمبود منجر به نقصان آب برای برخی فعالیت ها، گروه ها و یا یک بخش زیست محیطی می شود.