عصر اهواز

سلام
و خسته نباشید. همانطور که در توضیحات مربوط به این سوال بیان شده است دکتر مسعودیان در صفحه ۵۴ تا ۵۶ کتاب اقلیم شناسی ایران به توضیح آهنگ تغییرات زمانی و مکانی دما و همچنین به تغییرات افت آهنگ دما پرداخته است و به طور شفاف بیان کرده است که در زمستان به دلیل کاهش ضخامت وردسپهر در دوره سرد سال افزایش مییابد. آقای دکتر مسعودیان اما دلایل خود را مبنی بر افزایش یا کاهش ضخامت و بررسی این آیتم و رابطه آن با ضخامت وردسپهر بیان نکرده است. چرا که ایشان بنا به چند رگرسیون ساده که ضریب تعیین این معادلات حدود (بالاترین ۰٫۴۶۶ و کمترین ان ۰٫۳۹۹) است. به اساس آمار و ریاضی این مقادیر تعیین بسیار پایین است. و اصلا مورد آزمون آماری هم حتی قرار گرفته نشده است. به هر روی آقای دکتر مسعودیان وقتی این روند افزایش یا کاهش مشاهده میکند به سادگی اینها را ربط به ضخامت می دهد. یعنی در مرحله دوم برای این معادلات توجیح پیدا می کند.
که بنده فکر می کنم به این سادگی کاهش یا افزایش آفت آهنگ پیدا نمی شود. به ویژه به روشی که تمام ایستگاه های یک کشور بسیار متنوع اقلیمی را مانند ایران در یک منظر نگاه کنی . باید اگر قرار است به این معادلات اتکا شود بسیار محلی تر و یا حتی منطقه بندی اقلیمی نگاه کرد.
ولی با این وجود من با نظر دکتر علیجانی موافق هستم و می بایست میزان افت محیطی در تابستان بیشتر باشد نسبت به تابستان و در این رابطه معتقدم باید بیشتر مطالعه شود تا با دلیل و برهان بیان کرد. برای این منظور می توان مقالات زیر را مطالعه کرد. به طوری که جوزف هولدنا (Joseph Holdena) در سال ۲۰۱۰ در مطالعه خود در ارتباط با افت آهنگ محیطی بیان دارد که افت آهنگ در تابستان بیشتر است و همچنین در مطالعه دیگر در سال ۲۰۰۲ کریستینا رولند (CHRISTIAN ROLLAND) به بررسی تغییرات فصلی نرخ افت آهنگ می پردازد که ایشان نیز نتیجه می گیرد که در تابستان میزان افتا هنگ بیشتر است در این کار ۲۶۹ ایستگاه در یک منطقه اقلیمی ویژه بررسی می شود.

با سلام . طبق توضیحات کتاب دکتر مسعودیان ضخامت وردسپهر در زمستان کاهش می یابد و در هوای سرد فشار با سرعت بیشتری کاهش پیدا می کند چون ملکولهای تشکیل دهنده هوای سرد حالت جمع شدگی دارند و در نتیجه راحتتر نیز نسبت به هوای گرم صعود کرده و افتآهنگ نیز شدید تر و کاهش دمای بیشتری را با افزایش ارتفاع در پی دارد.

ضمن سلام و ادب خدمت یکایک عزیزانی که در پاسخ به سوالات اقلیمی فعال بوده اند هر چند انتظار بر این است که دوستان بیشتری در ارائه دیدگاه شرکت نمایند و از نظرات خوبشان بهره مند گردیم .
برای باز شدن بیشتر ابعاد سوال مذکور مطالبی از دکتر مسعودیان ارائه می گردد که به نظرم بسیار راهگشا بوده و تناقض مطرح شده را برطرف می سازد امیدوارم که سودمند واقع بشود:
۱- افتاهنگ عبارت است از آهنگ افت دما با افزایش ارتفاع.
ممکن است با فرستادن رادیوساند افتاهنگ را اندازه بگیریم که در این صورت روی مکانی ثابت در لحظه ی زمانی معین مقدار افت دما با افزایش ارتفاع به دست می آید. این افتاهنگ بیش تر کمیتی هواشناختی است. این افتاهنگ وجه دیده بانی دارد.
ممکن است داده های دما و ارتفاع چندین ایستگاه را گرداوری و با محاسبه ی مدل خطی دما – ارتفاع آهنگ افت دما با افزایش ارتفاع را برای آن ها به دست آورد. در این صورت این افتاهنگ بیش تر کمیتی آب و هواشناختی است. این افتاهنگ وجه محاسباتی دارد.
۲- در تابستان هواسپهر گرم و ستبر است و ایستگاه هایی که در ارتفاعات مختلف کشور جا گرفته اند همگی تقریباً توده هوای یکسانی را تجربه می کنند و تفاوت دمای آن ها عمدتاً نماینده ی تفاوت ارتفاع آن ها است. در زمستان هواسپهر سرد و نازک است و هوای سردی که از شمال غرب و شمال شرق به درون ایران می خزد لابه لای کوه ها و دره های نیمه ی شمالی کشور را می پوشاند اما نیمه ی جنوبی و کم ارتفاع کشور هوایی گرم تر را تجربه می کند. از این رو تفاوت دمای ایستگاه هایی که در جای جای کشور پراکنده اند نه تنها از تفاوت ارتفاع آن ها بلکه از تفاوت هوای حاکم بر آن ها هم ناشی می شود و از این رو تفاوت دمای ایستگاه ها با هم زیادتر از تابستان است.
اینک روشن می شود که اگر مدل دما ارتفاع را برای ایران و برای فصل زمستان بنویسیم شیب خط این مدل که نماینده ی افتاهنگ دما است نسبت به مدلی که برای تابستان می نویسیم بزرگ تر خواهد بود.
اگر افتاهنگ هواشناختی را که روی یک محل ثابت تعریف می شود در نظر بگیرید ممکن است به نتیجه ی کاملا متفاوتی برسید یعنی نه تنها ممکن است افتاهنگ دما در هوای سرد زمستانی کوچکتر از افتاهنگ تابستانی باشد حتی ممکن است افتاهنگ دما صفر و یا بزرگ تر از صفر باشد که در این صورت گوییم وارونگی رخ داده است.

با سلام و احترام
صرف نظر از اینکه فصل سرد ضخامت اتمسفر کاهش یافته و در فصل گرم ضخامت اتمسفر گسترش یافته که متاقبعاً بر روی تراکم جو و افت اهنگ دما تاثییر میگزارد، یک نکته مهم را نباید فراموش کرد و آن تاثییر بخار اب با توان بالای جذب انرژی طول موج بلند زمین است که تاثیر ویژه ای بر افت دما دارد، همانطور که میدانید بخار اب در فصول مخطلف دارای پراکندگی است در زمستان بخار اب بیشتر است ولی ظرفیت رطوبتی هوا پایین است و بر عکس ان در تابستان رخ میدهد، ولی در پراکندگی بخار اب بجز توجه به فصل سال باید به مکان جغرافیایی و دوری یا نزدیکی به منابع نیز ابی توجه شود. من با نظر دکتر علیجانی موافق هستم