عصر اهواز

یکی از اساتید گرانسنگی که در طی سالیان گذشته به صورت موشکافانه بر روی گردش جو تابستانه بر روی ایران و خاورمیانه کار نموده است استاد بزرگوار جناب آقای دکتر مفیدی می باشند لذا با توجه به در پیش رو بودن فصل تابستان و بیشتر شدن اوقات فراغت مخاطبین محترم مطلوب دیدم مطالب ایشان را به سمع و نظر عزیزان برسانم امیدواریم که ایشان با حضور پررنگ ومجدد خود در فضای مجازی بحث نیمه تمام خود را که در خبرنامه وزین اقلیم شناسی در سال گذشته شروع فرموده بودند تمام نمایند و همگان را بر سفره پربار علمی خود دعوت نمایند ان شا اله

لینک اصل مطالب به صورت زیر می باشد که حقیرمطالب را به شکل زیر دسته بندی نموده ام برای کسانی که می خواهند موضوع را بصورت دقیق مطالعه نمایند رجوع به این لینک ها الزامی و ضروری می باشد:

http://iaca.mihanblog.com/post/1213

http://iaca.mihanblog.com/post/1218

تعریف مساله :
علی رغم نقش انکار ناپذیر گردش جو تابستانه در کنترل منطقه ای اقلیم در جنوبغرب آسیا ، پژوهش های انجام شده در این زمینه تنها حجم بسیار کوچکی از مطالعات اقلیم شناسی و هواشناسی را به خود اختصاص داده است (Walker,1975;Arkawa,1981;Gullen,2005;Zaitchik et al;2007)
شرایط سخت طبیعی ،آب و هوای نامساعد ، نبود داده های جوی مناسب و دراز مدت ، همراه با انگیزه پایین پژوهشگران علوم جو به مطالعه مناطق خشک ، بوِیژه فصول خشک و کم بارش ، موجب گردیده است تا بسیاری از ویژگی ها و قانونمندیهای حاکم بر جو مناطق جنب حاره از شناخت مناسب و کافی برخوردار نباشد . مجموعه عوامل فوق سبب ناشناخته ماندن ساختار و ماهیت گردش تابستانه جو در منطقه جنوبغرب آسیا و نبود شناخت کافی از مولفه های منطقه ای گردش آن گردیده است . در سالهای اخیر و در پی افزایش خسارات ناشی از بروز برخی پدیده های مخرب جوی همچون توفانهای حاره ای ، بارشهای شدید ، بادهای شدید ، امواج گرمایی ، توانهای گرد و غباری و طرح بحث هایی چون گرمایش جهانی و تغییرات و وردایی های اقلیمی ، کاستی های علمی موجود در تبیین ساختار و علل وقوع بسیاری از این رخدادها در منطقه خاور میانه کاملا آشکار گردیده است از سویی در پی چالش های اقلیمی اخیر ، پژوهشگران بی شماری ساختار گردش جو تابستانه را در مناطق جنب حاره نیمکره شمالی مورد توجه قرار داده اند و نتایج پژوهشها موجب تغییر نگرش جهانی در رابطه با ساز و کارهای تشکیل پرفشارهای جنب حاره تابستانه و به طور کلی مولفه های اصلی گردش جو تابستانه در مناطق جنب حاره ای شده است (Radwell and Hoskins,1996;Liu and Wu;2004;Wu et al ;2004).اما در قیاس با دستاوردهای جهانی ، ماهیت گردش جو تابستانه و ویژگی مولفه های اصلی آن در جنوبغرب آسیا به نسبت بالایی ناشناخته مانده ، به طوریکه نگرش موجود در بین پژوهشگران در سطح ملی و منطقه ای دارای تفاوتهای بنیادی با نگرش حاصل از یافته های اخیر در مقیاس جهانی مسی باشد (Zarrin et al ;2010;2011).
ضرورت تحقیق:
در دو سه سال اخیر وقوع رخدادهای فرین تابستانه در منطقه خاورمیانه و مناطق مجاور آن، این منطقه را به عنوان یک منطقه ویژه از جهت وقوع پدیده های جوی فرین در سطح جهانی مطرح ساخته و پدیده های فرینی چون سیل مهیب پاکستان در تابستان ۲۰۱۰ و موج گرمایی روسیه در زمانی مشابه، انگیزه ی لازم را در تعداد بی شماری از اندیشمندان بزرگ علوم جو برای اظهار نظر و پژوهش در این زمینه ایجاد نموده است. مباحث طرح شده در پژوهش های فوق از یک سو، و پرسش و پاسخ ها و اظهارنظرهای ارائه شده در رابطه با سازوکار حاکم بر وقوع پدیده های جوی و اقلیمی تابستانه در ایران زمین از سوی دیگر، نشان از آن دارد که اقلیم شناسی ایران در شاخه همدید و دینامیک در رابطه با تبیین گردش منطقه ای جو درتابستان و ساختارسامانه های گردشی مقیاس همدید و منطقه ای در این دوره از سال از اندوخته کافی برخوردار نبوده و همین امر در بسیاری از موارد اقلیم شناسان ایران را در تبیین فیزیکی پدیده های جوی و اقلیمی تابستانه دچار مشکل ساخته است. باید اذعان داشت، درک موجود از ساز و کار حاکم بر وقوع بارش های تابستانه جنوب شرق ایران علیرغم آن که قریب نیم قرن از کار اولیه رمسوامی (۱۹۶۵) می گذرد، هنوز تفاوت چندانی با نتایج اولیه حاصل از کار ایشان ندارد. و یا هنوز به تبعیت از اسنید (۱۹۶۸)، پرارتفاع ترازهای میانی بر روی خاورمیانه در تابستان، زبانه ایی از پرفشار آزور نامیده می شود، بدون آن که در طول نیم قرن گذشته دلایل فیزیکی و یا دینامیکی قابل قبولی برای تایید این نظر ارائه گردد در کنار مباحث فوق می بایست ابهامات موجود در نحوه شکل گیری و تکوین پدیده های جوی چون توفان های گردوغباری، باد سیستان، باد شمال، باد منجیل، سامانه های همدیدی چون کم فشارهای گرمایی و پرفشارهای جنب حاره در منطقه خاورمیانه را افزود. در واقع برخلاف اقلیم زمستانه ایران و خاورمیانه که محل تئوری پردازی و اظهارنظرهای متعدد و متنوعی بوده، اقلیم تابستانه ایران و خاورمیانه از این تئوری پردازی و توجه به دور مانده است.
هدف:

رسیدن به یک زبان علمی مشترک و در عین حال رویکردی کارآمدتر در رابطه با مباحث مهم و محوری اقلیم شناسی تابستانه ایران

پیشینه:

وقوع پدیده های فرین یادشده پای متخصصان بزرگی چون رابرت هوز، کوین ترنبرث، پیتر وبستر، ویلیام لو، جودی پرلویتز، رَندال دُل، اچ اچ هسو و شمار دیگری از پژوهشگران علوم جو را به مطالعه پدیده های فرین در محدوده اقلیمی خاورمیانه و غرب آسیا باز نموده و نتایج ارزشمندی را نیز در پی داشته است (دُل و همکاران ۲۰۱۱؛ ماتسوئدا ۲۰۱۱؛ وبستر و همکاران ۲۰۱۱؛ هوز و همکاران ۲۰۱۱؛ هونگ و همکاران ۲۰۱۱؛ اشنایدریت و همکاران ۲۰۱۲؛ اوتو و همکاران ۲۰۱۲؛ ترتبرث و فاسالو ۲۰۱۲؛گالارنیو و همکاران ۲۰۱۲؛ لو و همکاران ۲۰۱۲؛ ماریتوس و همکاران ۲۰۱۲). پژوهش های یادشده از این جهت جالب است که نتایج بررسی محققان فوق از یک سو نقش واداشت های حاره ای منشآ یافته از جنوب و جنوب غرب آسیا را در تشکیل و تداوم پدیده بندال و بروز موج گرمایی در تابستان ۲۰۱۰ بر روی روسیه به اثبات می رساند و از سوی دیگر وقوع سیلاب مهیب پاکستان را نیز حاصل برهمکنش سامانه های برون حاره و حاره ای می یابد. در واقع آن چه که در دهه ۱۹۶۰ رامسومی را که در پی بررسی نحوه برهمکنش سامانه های حاره ای و برون حاره در ایجاد بارش های موسمی تابستانه هند بوده به سوی بارش های تابستانه ایران و مطالعه بارش سنگین و سیل مهیب و گسترده جولای ۱۹۵۶ در ایران کشانده (رامسومی ۱۹۶۵)، در تابستان ۲۰۱۰ خیل عظیم پژوهشگران علوم جو را به بررسی ساز و کار حاکم بر وقوع سیل مهیب پاکستان و موج گرمایی روسیه رهنمون ساخته است.

سوالات پژوهشی در این زمینه:

۱-گردش جو تابستانه بر روی جنوب غرب آسیا از چه ساختاری برخوردار است؟
۲- آیا سامانه موسمی تابستانه جنوب آسیا، اقلیم تابستانه خاورمیانه را کنترل می کند؟
۳- آیا واقعاً منطقه خاورمیانه در طول تابستان همچون منطقه موسمی یک گردش هدلی معکوس را تجربه می کند؟
۴- در صورت مثبت بودن پاسخ سوال ۳، آیا گردش هدلی معکوس بر روی خاورمیانه از ماهیتی مشابه همتای مونسونی خود (مستقر بر روی جنوب آسیا) برخوردار است؟
۵- آیا فرونشینی محلی هوا (تئوری چارنی) به تنهایی برای ایجاد چنین دماهای بالایی در خاورمیانه کافی است؟
۶- چرا منطقه خاورمیانه همچون منطقه موسمی (منطقه چشمه انرژی) دارای دماهای بالاست در حالی که شرایط اولیه حاکم بیانگر آن است که منطقه خاورمیانه منطقه چاهه انرژی است؟
۷- آیا استقرار پرارتفاع جنب حاره ای در ترازهای فوقانی وردسپهر با وجود چاهه انرژی بر روی خاورمیانه منافات پیدا نمی کند و قابل توضیح و تبیین است؟