عصر اهواز

رودخانه‌های اتمسفری نقش مهمی در چرخه آب و پدیده­ های مخرب همچون سیل و توفان دارند. لذا با توجه به اهمیت موضوع و همچنین با توجه به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی، پژوهشگران هوا و اقلیم شناسی کشور به بررسی منشاء رودخانه­ های اتمسفری در سطح جهانی پرداخته اند و علاوه بر آن مقدار بارش دریافتی از رودخانه ­های اتمسفری و توزیع ماهانه و مسیر حرکت آن‌ها  را بررسی کردند.بدین منظور از داده­ های ERA-Interim  با دقت ۰٫۲۵*۰٫۲۵ و همچنین داده­ های wind vector و jet stream بصورت روزانه در دوره ۲۰۱۹-۱۹۹۵ کردند. همچنین جهت بررسی مقدار بارش حاصل از ARs نیز از سنجنده­ ها و تصاویر ماهواره­ ای MODIS,GPM,GEOS water vapor بهره گرفته شده و تصاویر گرافیکی برای مطالعه منشاء، و مسیر حرکت و گسترش AR تولید شده است.

توزیع ماهانه رخداد رودخانه­ های اتمسفری در طول دوره­ ی مورد مطالعه در کل کره زمین نشان داد که ماه ­های ژانویه سپتامبر و اکتبر دارای بیشترین رخداد رودخانه های اتمسفری در بین ماه ­های سال است و هرکدام از این ماه ها دارای ۳ مسیر حرکت هستند. رودخانه های اتمسفری در طول مسیر هم از بالای اقیانوس ها و هم از بالای خشکی­ ها عبور می کنند ولی بیشتر از ۹۰ درصد آن ها اقیانوسی هستند و در برخی موارد وارد جو خشکی ها می شوند بر اساس نتایج به غیر از ماه های آوریل،می،جولای و اگوست، سایر ماه ­ها با بارش های نسبتاً خوبی ناشی از رخداد رودخانه های اتمسفری همراه هستند معمولاً در همه ی ماه های سال رخداد این پدیده را میتوانیم شاهد باشیم ولی در فصول سرد سال تعداد ARs بیشتر است. بیشترین مقدار بارش سنگین حاصل از RAs در دماغه ی جنوبی افریقا، غرب اروپا و غرب ایالات متحده امریکاست. بیشترین حالت ورود  رودخانه های اتمسفری به خشکی ها از سمت غرب افریقا  است که هزاران کیلومتر نفوذ داشته و تا مرزهای شمالی ایران گسترش یافته­ اند. با توجه به اینکه در مناطق جنب حاره مراکز پرفشار وجود دارند عمدتا رودخانه های اتمسفری نیز منطبق بر زبانه های فشار به عرض ­های بالا حرکت می کنند و معمولاً مسیر مستقیم  نیز ندارند و به صورت مورب در نیمکره ی شمالی (جنوب غرب-شمال شرق) و در نیمکره ی جنوبی(شمال غرب-جنوب شرق) حرکت می کنند.

بر اساس نتایج حاصل در کره ی زمین در طول دوره ی مورد مطالعه، ۷ منطقه­ ی با رطوبت نسبتاً بالا وجود دارد که رودخانه های اتمسفری از انها منشا می گیرند، طبق نتایج این پژوهش مهمترین این مناطق، منطقه جنوب شرق آسیاست که حتی بسیاری از رودخانه­ های اتمسفری رسیده به سواحل غربی ایالات متحده امریکا نیز از این منبع سرچشمه می گیرند. ضعیف­ ترین منطقه ی تولید رودخانه ی اتمسفری نیز، شرق افریقای جنوبی است که فقط در ژانویه AR تولید می کند و طول کمتری نیز نسبت به بقیه رودخانه های اتمسفری نشات گرفته از سایر مناطق را دارند. منشا بعدی غرب افریقا است که رودخانه های سرچشمه گرفته از این منطقه می توانند تا کشور ایران نیز رطوبت را حمل کنند. رودخانه های اتمسفری نشات گرفته از شمال استرالیا نیز می توانند تمام قاره استرالیا را طی کنند زیرا موانع توپوگرافی وجود ندارد. بر بالای جنگل­ های آمازون نیز رطوبت بسیار خوبی در بیشتر ایام سال وجود دارد که دو مسیر رودخانه ی اتمسفری از آن سرچشمه می گیرند که یکی به شمال­ غرب اروپا و دیگری به جنوب قاره افریقا رطوبت منتقل میکند. طولانی ­ترین رودخانه های اتمسفری جهان نیز معمولاً از منطقه استوا و ۱۸۰ درجه­ ی غربی در اقیانوس آرام جنوبی نشات می­ گیرند چرا که موانع توپوگرافی و خشکی در مسیر انها قرار ندارد. بر اساس نتایج حداکثر گسترش و نفوذ رودخانه های اتمسفری در هر دو نیمکره تا عرض ۶۰ درجه جغرافیایی است.

معمولاً برابری در تعداد رودخانه های نیمکره ی جنوبی و شمالی وجود دارد در برخی مواقع اختلافات جزیی مشاهده می شود ولی از نظر طول، در نبمکره ی جنوبی رودخانه های اتمسفری طولانی ­تری وجود دارند که به دلیل وجود خشکی های کمتر است چون خشکی­ های وسیع و نبود منبع رطویتی از عوامل نابودی رودخانه های اتمسفری هستند. از نظری توزیع زمانی فصلی، به طور معمول در فصول بهار و پاییز در هر دو نیمکره رودخانه اتمسفری رخ می دهند و تا حدود  از نظر رخداد برابر هستند ولی رخداد آن در تابستان در نیمکره ی شمالی بیشتر از نیمکره جنوبی و در زمستان در نیمکره جنوبی بیشتر از نیمکره شمالی است.

جهت دریافت اصل مقاله به لینک زیر مراجعه بفرمایید.

لینک مقاله

نحوه ارجاع:

Salimi, S., Helali, H., Lotfi, M., Momenzadeh, H., Hosseini, S A., Asaadi Oskuei, E., Izadi, A., Yarmoradi, Z., Bakhshi, I. 2020. Investigating the origin and pathways of atmospheric rivers in the world. Theoretical and Applied Climatology. https://doi.org/10.1007/s00704-020-03299-w