عصر اهواز

پیوسته از سطح خورشید، جریانی متشکل از ذرات باردار به شکل پروتون و الکترون، با سرعت زیاد، به فضا گسیل می شود که آن را (باد خورشیدی) می نامند. این به اصطلاح (بادها)، به ویژه در موقع طغیان سطح خورشید شدت دارند و (ابراهایی) پلاسمایی از پروتون و الکترون تشکیل می دهند که با سرعت ۱۶۰۰ کیلومتر در ثانیه در فضا منتشر می شوند.

آن ذرات باد خورشیدی که در جهت زمین حرکت می کنند، پس از یکی دو روز به فاصله ۸ هزار کیلومتری زمین می رسند و به سمت خارج از حوزه مغناطیسی زمین منحرف می شوند. این ذرات حامل بار الکتریکی، در امتداد خطوط نیروی میدان مغناطیسی زمین ، با حرکت های مارپیچی حلقه وار، به سمت قطب های زمین کشیده می شوند. به این ترتیب، ذرات تشکیل دهنده باد خورشیدی در فضای وسیعی به دام میدان مغناطیسی زمین می افتند و کمربند تابشی شدیدی به وجود می آورند. ذرات یاد شده، پیوسته با سرعت زیاد، بین قطبهای زمین در حرکتند. کمربند تابشی یاد شده را نخست جیمز وان آلن شناسایی کرد و سپس ماهواره های آمریکایی اکسپلورر ۱ تا ۴ و مه نورد پایونیر ۱ و پایونیر ۲ در سال ۱۹۵۸ وجود آن را ثابت کردند.

ویدیو که شما مشاهده می کنید دو کمربند تابشی اصلی را در طرفین کره زمین نشان می دهد. مشاده می شود که ابعاد این دو یکسان نیست بلکه سمت رو به خورشید آن، ظاهراً به علت فشار بادهای خورشیدی، فرورفتگی مشخصی دارد، به نحوی که ضخامت این بخش از کمربند تابشی، فاصله ۱۰ هزار تا ۶۰ هزار کیلومتر بالای سطح زمین را در بر می گیرد، در حالی که همین کمربند در سمت پشت به (باد) زمین، تا مسافت ۳۲۰ هزار کیلومتری فضا کشیده می شود (بور، ۱۹۷۴).

این کمربند تابشی را به نام کاشف آن (وان آلن) نامیده اند، ماگنتوسفر هم می نامند و مرز پایانی آن را ماگنتوپاوز نام داده اند. ماگنتوسفر زمین چون سپری مانع نفوذ تابش مرگبار خورشید به سطح زمین می شود. از آنجا که تابش ذرات خورشیدی سبب تخریب سلول های زنده می شود، وجود این کمربند برای حفاظت از جانداران در برابر این تابش مرگبار، اهمیت بسیار دارد.

برای دانلود ویدیو کلیک کنید

منابع:

NOAA NWS Space Weather Prediction Center

کاویانی، محمدرضا؛ علیجانی،بهلول، مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت،چاپ پانزدهم، زمستان ۱۳۸۸، صص ۵۰-۵۱