در راستای طرح سوال از اساتید گرانسنگ در خصوص چشم انداز آینده دانش جغرافیا و اقلیم شناسی و پیگیری مطلب دغدغه های جغرافیایی [1] دکتر سید اسعد حسینی عزیز ، استاد بزرگوار جناب آقای پروفسور مسعودیان بزرگواری فرموده و پاسخهای ارزشمند و راهگشایی را ارایه فرمودند که در ادامه تقدیم حضورتان می گردد.
اینجانب به نوبه خود خالصانه ترین سلامها و سپاسها راتقدیم ایشان می نمایم و برای ایشان آرزوی توفیق و سلامتی دارم.
۱- آینده رشته جغرافیا (هم اینده علمی و هم اینده شغلی) را چگونه می بینید؟
آینده ی علمی و شغلی جغرافیا وابسته به چند عامل است.
تا زمانی که بخش بزرگی از اقتصاد کشور دولتی است نه تنها برای جغرافیا بلکه برای هیچ رشته ی دانشگاهی دیگری امید پیشرفت زیادی نیست. در صورتی که بخش خصوصی درصد بزرگی از اقتصاد را در دست داشته باشد آن گاه زمینه برای رشد علمی و برقراری هماهنگی بین آموزش های دانشگاهی و نیازهای علمی و فنی جامعه فراهم می شود. در این صورت دانشگاه ها باید تغییرات ساختاری بزرگی در خود پدیدآورند تا بتوانند با این جامعه ی جدید ارتباط سودمندی برقرار کنند. ارتباط زنجیری بالا به پایین که اینک وجود دارد باید به ارتباطی شبکه ای و اندام وار تبدیل شود که در آن هر تصمیم کلان در آموزش عالی برایند نظر همه ی بدنه ی آموزش عالی (به ویژه استادان و دانشجویان) باشد.
۲-اگر بخواهیم نگاهی آسیب شناسانه به گذشته جغرافیا و جامعه اقلیمی داشته باشیم مهم ترین آسیب ها را چه می دانید؟
استادان، دانشجویان و مواد درسی سه نقطه ای هستند که جغرافیا از آن آسیب دیده است. برخی از استادان پیشرفت خلاقانه ای در دانش جغرافیای ایران پدید آورده اند اما این گونه استادان در اقلیت مطلق هستند. اگر اعضای هیئت علمی از میان برترین فارغ التحصیلان برگزیده شوند در آینده این مشکل کم می شود. دانشجویان جغرافیا به دلیل نداشتن پیش زمینه در ریاضیات و علوم توان یادگیری فعال را از دست می دهند. جغرافیا می تواند دروس پیش نیاز برای دانشجویان ورودی در نظر بگیرد یا ورودی های خود را از رشته های تجربی و ریاضی بگیرد. مواد درسی جغرافیا هماهنگ و هدفمند نیستند و ارتباز اندام وار بین آن ها وجود ندارد. برنامه های درسی جغرافیا برای ایجاد مهارت ویژه ای در دانشجویان طراحی نشده اند و نمی توانند پژوهشگر یا متخصصی با مهارت معین تربیت کنند. تا زمانی که اصلاحات لازم در زمینه ی استادان و دانشجویان عملی نشود مشکل دروس و مواد آموزشی هم حل نمی شود.
۳-بسیاری ازاقلیم شناسان معتقدند که تحقیقات اقلیمی در ایران به بن بست رسیده است و دیگر موضوعات قابل توجهی در این حوزه وجود ندارد و تقریبا بر روی اکثر موارد کار شده است آیا شما با این نظر موافقید؟اگر بخواهید چند زمینه نو در حوزه اقلیم شناسی ایران مطرح نمایید به چه موضوعاتی اشاره خواهید نمود؟
بنده نه تنها چنین باوری ندارم بلکه معتقدم که ما هنوز با دریایی از ناشناخته ها در زمینه ی آب و هوای ایران به ویژه در میان مقیاس و خرد مقیاس روبرو هستیم. ما درباره ی آب و هوای ارتفاعات بالای ۲۵۰۰ متر کشورمان چه می دانیم؟ در باره ی آب و هوای لوت و دشت کویر چه می دانیم؟ در باره ی آب و هوای جزایر ایرانی چه می دانیم؟ در باره ی بسیاری از پدیده ها آگاهی های آب و هواشناختی ما اندک است. از برف و گرد و غبار بگیرید تا توفان های تندری و مه.
۴- توصیه شما به دانشجویان و فارغ التحصیلان جغرافیا بویژه اب و هواشناسی چیست؟
جغرافیا و آب و هواشناسی اگر بخواهند سودمند باشند باید با ریاضی، علوم پایه و برنامه نویسی کامپیوتری و زبان انگلیسی آشتی کنند.
۵-دلایل عدم موفقیت تشکلهای جغرافیایی مانند انجمن ایرانی اقلیم شناسی و امثالهم را در چه می دانید؟(البته این سوال به معنای نادیده انگاشتن تلاشهای و موفقیتهای حاصله نیست)
پاسخ این پرسش مفصل تر از آن است که در چند سطر بگنجد اما چند نکته را می توان اشاره کرد. انجمن های علمی باید سرشتی غیردولتی داشته باشند و با همین صفت هم از آن ها نام برده می شود اما تاسیس، اساسنامه، انتخابات هیئت مدیره و حیات انجمن ها بدون تایید وزارت امکان ندارد. به عبارت دیگر همان ساختار بالا به پایین سبب می شود انجمن ها به نوعی زیر مجموعه ی وزارت علوم باشند. انجمن ها باید نهادهای علمی و تخصصی مستقلی باشند که بتوانند در مسائل مرتبط با تخصص خود بی طرفانه اظهار حرفه ای نظر کنند. موفقیت و شکست هر انجمن البته می تواند دلایل خاص خود را هم داشته باشد. در مورد انجمن اقلیم شناسی هر جا موفقیتی دیده اید حاصل حسن نیت کسانی بوده که آرزویی جز پیشرفت دانش آب و هواشناسی در ایران نداشته اند و هر جا شکستی می بینید از آن جهت است که به دلایل مختلف همسویی و همگرایی میان آحاد پدید نیامد تا آن ها را جمع واحد کند.
۶- در پایان اگرنکته خاصی که می تواند برای اقلیم شناسان و اقلیم دوستان مفید واقع گردد را بیان بفرمایید.
حقیقت واحدی است یکپارچه و از این رو فرقی نمی کند چه راهی را در زندگی در پیش گرفته باشید اگر روحی جویای حقیقت و راستی داشته باشید خواه راننده ی تاکسی باشید یا کله پز سرانجام به سرمنزل مقصود رهسپار خواهید شد و رستگار و خوشبخت هستید اما اگر حقیقت جویی در کار نباشد حتی اگر دانشجو یا استاد دانشگاه هم باشیم گم گشته و ناکام هستیم. خوشا آنان که دانشجویان و استادان حقیقت جو هستند. آنان که مقالات دیگران را به نام خود چاپ نمی کنند؛ نام خود را به مقالاتی که هیچ زحمتی برای آن نکشیده اند تحمیل نمی کنند؛ مقالات کپی پیست نمی نویسند؛ مقالات دروغ نمی نویسند؛ پایان نامه ی خود را نمی خرند و نمی فروشند؛ به پایان نامه ای که روحشان از آن بی خبر است نمره ی بیست نمی دهند. بیش از توان راهنمایی خود دانشجو نمی پذیرند؛ در مصاحبه و طراحی سوال حق را ملاک قرار می دهند؛ فقط در تخصص خود اظهار نظر و کار می کنند؛ در داوری مقالات و پایان نامه ها جز راستی و درستی ملاک دیگری ندارند. این ها کسانی هستند که خداوند را دوست دارند و خداوند هم ایشان را دوست دارد و سرانجام نیکو از آن پرهیزکاران است.