بسیاری مقالات و نوشته هایی را دیده ام که به شکل شایسته ای به تحلیل سری های زمانی ( اقلیمی) پرداخته اند. با تأسی از این نوشته ها دریافتم که به منظور تحلیل سری های زمانی اقلیمی و برحسب هدف تحلیل می بایست مراحل توام یا منفرد زیر طی شود. گاه هدف از تحلیل سری های زمانی دستیابی به صحت و یا سقم مشاهدات و بازبینی یا وارسی آن هاست.
دراین صورت تنها بخش نخست از مراحل زیر را می توان دنبال نمود. گاه اهداف دیگری نظیر ردیابی چرخه در عناصر اقلیمی هدف یک تحلیل سری های زمانی اقلیمی است. دراین صورت می بایست مرحله ششم را ردیابی نمود. دریک تحلیل کامل ازسری های زمانی اقلیمی کلیه مراحل در تحلیل مورد توجه خواهد بود.این تجربه را با کمال تواضع در اختیار بازدید کنندگان این صفحه قرار می دهم. این مراحل پس ازگردآوری داده ها به شرح زیر عبارت هستند از:
۱- کنترل کیفیت مشاهدات: معمولا فرض بر این است که سری های زمانی به ویژه سری های طولانی حاوی مقادیر ناهمگنی، مقادیر پرت و یا مشاهدات گم شده باشد. دراین صورت می بایست مشاهدات از این جنبه بررسی، وارسی و احتمالاً بازسازی شوند.
۲- تحلیل توصیفی و تعیین توزیع احتمال برازنده بر مشاهدات: دراین رویه ضمن بررسی مشخصات توصیفی ، توزیع تجربی و مدل توزیع فراوانی (احتمال ) برازنده بر مشاهدات بررسی می شود.
۳- آشکارسازی روند و نوع آن: دراین مرحله می توان براساس روش های پارامتری و ناپارامتری وجود یا فقدان روند و نوع آن را معلوم ساخت. دراین جا می توان نشان داد که روند خطی، سهمی ویا …. است.
۴- برآورد میزان روند: پس از احراز این واقعیت که مشاهدات حاوی روند هستند می بایست میزان آن را متناسب با مرحله قبل برآورد نمود. توضیح این که متناسب تر است که اگر در مرحله ۳ روند بر مبنای رویه ناپارامتری برآورد گردید می بایست میزان آن نیز برحسب روش های ناپارامتری محاسبه و برآورد گردد.
۵- مدل سازی روند: دراین مرحله با به کارگیری یک مدل ساده خطی، سهمی ویا… و یا به کارگیری مدل های پیچیده تر رفتار بلند مدت عنصر اقلیمی را ارائه نمود.
۶- تعیین چرخه ها: چرخه ها برحسب تکنیک های متعدد و مختلف قابل محاسبه و برآورد هستند.
۷- مدل سازی چرخه ها: میانگین عناصر اقلیمی در هر بازه زمانی ( روزانه ، ماهانه و سالانه) رفتاری همراه یا بدون تموج و تناوب دارند. با استفاده از توابع مثلثاتی و توابع غیر تناوبی می توان چرخه ها را مدل سازی نمود.
۸- تحلیل و مدل سازی : مدل سازی به وسیلۀ یک متغیر و یا چند متغیر انجام می شود. مدل سازی یک متغیره رفتار سری زمانی را برحسب گذشتۀ آن بررسی می کند. در حالی که در مدل های چند متغیره رفتار یک سری زمانی با رفتار سری (های) دیگر توجیه می شود. با انتخاب متغیر(های) توضیحی (مستقل) مناسب می توان تغییرات متغیر وابسته را توجیه نمود.
منبع: خبرنامه انجمن ایرانی اقلیم شناسی