چندی پیش جناب آقای دکتر ذوالفقاری در خبرنامه انجمن ایرانی اقلیم شناسی [1] سوالی را مطرح فرمودند که به نظرم جا دارد مفصل تر به آن پرداخته شود لذا مناسب دیدم دوستان نویسنده و مخاطبین محترم وبسایت دیدگاهها و نظرات خوبشان را ارائه بفرمایند.
با عنایت به ماهیت علم و فرایند سیر و تکامل علوم بشری و از جمله علوم آب وهواشناسی بویژه طی دوره های اخیر، شاهد توسعه گرایش ها و شاخه های متعددی در رشته آب وهواشناسی هستیم که خود حکایت از پویایی و توانمندیهای این علم از یکسو و نیازهای جامعه به این علم از جنبه های نظری و کاربردی از سوی دیگردارد.مباحث نظری و بنیادی در این علم، روند رو به رشد سریعی را طی دهه های گذشته بویژه بعد از جنگ جهانی دوم طی نموده و نظریه های متعددی را در مقیاسهای مختلف فضایی به جامعه علمی ارائه نموده است.
توسعه آب وهواشناسی همدیدیو دینامیک، پاسخ بسیاری از سوالات لاینحل دهه های قبل را ارائه نموده و علل بسیاری از پدیده های هوا و اقلیم را بطور کاملاً علمی، یافته و بیان نموده است.بدیهی است نقش توسعه آمار، ریاضی، رایانه، اینترنت، فناوریهای ماهواره ای و نظایر آنها را نیز نباید از نظر دور داشت.
آب وهواشناسی کاربردی نیز که از توانمندی علم آب وهواشناسی و نیازهای متنوع جوامع انسانی ریشه می گیرد طی ۲-۳ دهه اخیر رشد بسیار خوبی داشته و دیدگاههای افرادی مثل اسمیت ، چنگنون و پری در تبیین اهداف ، ماهیت و اصول آب وهواشناسی، نقش مهمی در تکامل و توسعه این شاخه از آب وهواشناسی داشته است.نگاهی به گرایشهای ایجاد شده در مقطع تحصیلات تکمیلی در رشته آب وهواشناسی نظیر آب وهواشناسی پزشکی، آب وهواشناسی شهری، آب وهواشناسی کشاورزی؛ آب وهواشناسی توریسم و اوقات فراغت و بسیاری دیگر همگی گویای نیاز به این علم در جامعه و پتانسیلهای بالای آب وهواشناسی در زمینه های گوناگون است.
روابط قدرتمندی که آب وهواشناسی با حوزه های مختلف دارد این امکان را می دهد که با استفاده از اصول شناخته شده و تکنیکهای مناسب به نیازهای بخشهای گوناگون از نظر تئوری و عملی پاسخ داده و به حل مشکلات بخشهای مرتبط کمک نماید.مثلاً در ارتباط با کشاورزی، آب وهواشناسی بر اساس روشهای خاص خود و تامین داده های مورد نیاز به حل مشکلات کشاورزی کشور کمک نماید.
در ارتباط با منابع آب، بر اساس اصول مشخص علمی در حل مشکلات خشکسالی، سیل و مدیریت صحیح منابع آب، این بخش را یاری نماید.مثالهای زیادی وجود دارد که ذکر تمامی آنها باعث اطاله کلام خواهد شد.مخلص کلام اینکه ما اقلیم شناسان باید بتوانیم در همایشهای بین رشته ای و مرتبط با این حوزه ها شرکت فعال داشته باشیم و در انجمن ها و تشکلهای گوناگون حضور جدی داشته باشیم.
بررسیها و شواهد موجود حکایت از این دارد که ما اقلیم شناسان به غیر از موارد اندک در بسیاری از موارد در این نوع تشکلهای علمی و جلسات و همایشها معمولاً یا نقشی نداریم یا نقش ما در حاشیه و بسیار ضعیف است.بطور مثال همایش مدیریت منابع آب تشکیل می شود که یکی یا چند تا از محورهای آن نیز به رابطه اقلیم و منابع آب مربوط می شود.
بررسی که می شود از ما اقلیم شناسان حتی یک نفر نیز شرکت نمی کند. همایش توسعه کشاورزی تشکیل می شود برخی از محورها مرتبط با آب وهواشناسی کشاورزی است ولی حتی یک نفر از ما اقلیم شناسان در این همایش نیز شرکت نمی کنیم.
سوالی را به این صورت مطرح می کنم که اگر رشته ما این همه علمی و کاربردی هست و این همه زمینه ها و حوزه های گوناگون مرتبط نیز وجود دارد(که دارد) چرا نقش ما این همه ضعیف است؟ امیدوارم دوستان عزیز با عنایتی که به این سوال خواهند داشت زمینه بحثهای مفید و ارزشمندی را در این ارتباط فراهم خواهند نمود.