یک مدل ارزیابی است که به صورت ریشه ای و از دیدگاه کاربردی علت و معلول یک پدیده را شناسایی می کندو قابلیت پاسخگویی به سوالات اساسی زیر را داراست :
- چرا و چگونه این پدیده رخ داده است؟
- وضعیت در حال حاضر چگونه است؟
- اثرات این پدیده چه می باشد؟
- چه اقدامات و سیاست های در مقابله با آن صورت گرفته است؟
- چه اقدامات و سیاست های لازم است که باید صورت گیرد؟
به طور کلی یک ارزیابی جامع می بایست در قالب یک مدل مفهومی ارائه شود تا اطلاعات گردآوری شده قابلیت پاسخگوی به پرسش های مطرح شده را داشته باشد. در بین روش ها و مدل های موجود در این زمینه DPSIRرا می توان یکی از جامع ترین روش ها دانست. این مدل توسطUNEP(برنامه محیط زیست سازمان ملل) پیشنهاد و در ارزیابی های آژانس محیط زیست اروپا بکار گرفته می شود. در این مدل ضمن دسته بندی اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی روابط علی و معلولی بین آنها شناسایی و ارائه می گردد. مدل DPSIR از مخفف پنج کلمه نیروی های محرکه(Driving forces)، فشارها (Pressures)، وضعیت (State)، اثرات(Impact) پاسخ ها (Responses) تشکیل شده است که بترتیب زنجیره علت و معلول را بیان می کند.
اگر چه این مدل به طور گسترده در ارزیابی های زیست محیطی بکار گرفته می شود. اما بنظر می رسد قابلیت بسیار بالایی در بررسی پدیده های محیطی و اقلیمی داشته باشد .از آنجائیکه بیشتر تحقیقات کشور در حال حاضر بر مبنای روش های آکادمیک صورت می گیرد مدل معرفی شده این قابلیت را داراست تا با رویکردی کاربردی به عنوان ابزاری جهت تصمیم گیری ها و تدوین برنامه ها مدیریتی و اجرایی استفاده گردد. در حقیقت این روش از علل به وجود آورنده پدیده تا اقدامات و سیاست های اتخاذ شده و حتی مورد نیاز را شناسایی و بررسی می کند. نکته ای که جهت برنامه ریزی و تدوین استراتژی مقابله و انطباق با پدیده ها بسیار ضروریست.
با توجه به جامعیت و توانمندی های مدل پیشنهاد می گردد در ارزیابی پدیده هایی همچون گرد و غبار، آلودگی هوای شهرها ، وقوع سیلاب ، فرسایش خاک ، تغییرات اقلیمی و… مورد استفاده قرار گیرد.
در شکل ارائه شده چگونگی ارتباط بین هر یک از زنجیره های این مدل در زمینه تغییرات اقلیمی نشان داده شده است.
