طی این ۱۸ روز گذشته از ماه ژانویه میلادی بجز بخشهایی از شمال کشور شاهد بارش قابل ملاحظه ایی در سطح کشور نبودیم که معمولا رخ داد چنین وقفه های غیر عادی نیست. با توجه به چشم اندازآغازین مدلهای بلند مدت و شاخصهای دور پیوندی وضعیت بارش در سطح کشور اینگونه استنباط شد که پائیزو حتی اوایل زمستان در غالب مناطق بارش خوب خواهد بود و اما طی اواسط زمستان ضعیف و مجددا از ماه پایانی زمستان بطرف بهار شاهد تقویت بارشها باشیم.
شرایط دمایی هم با توجه به رخ داد النینو که( معمولا با افزایش بارش و دمای بیشتر از نرمال همراه است. )بصورت غیر مستقیم با آب و هوای ایران همبستگی دارد ,بطور کلی دمایی بیشتر از نرمال (نه حاکم شدن تابستان-مثلا اگر دمای میانگین دی ماه تهران ۴ – است بطور میانگین طی این ماه ۳- رخ دهد. ) در غالب مناطق پیش بینی شد. البته بواسطه ریزشهای جوی بخصوص برف و استقرار توده های سرد سیبری و یا اروپایی یا آزرو شاهد رخ داد دوره ایی سرمای قابل توجه اما موقت نه دائمی خواهیم بود که کاملا طبیعی است. خوشبختانه در پائیز و حتی اوایل ژانویه شرایط کم و بیش همانگونه شد که چشم انداز مدلهای دینامیکی -آماری- و رخداد النینو نشان می داد.
این وضعیت در حالی با پربارشی نسبی ایران همراه بود که اروپا با کم بارشی و دمای بیشتر از نرمال مواجه شده بود. از ژانویه به بعد بواسطه تغییراتی که در ساختار تاوه قطبی بوجود آمد با فعالیت بیشتر از نرمال پرفشارآزرو و ایجاد سد محکی در مسیر سامانه های جوی ناپایدار و انحراف آنها بطرف مرکز و شمال اروپا عملا چرخند زایی در شرق مدیترانه متوقف و شاهد نفوذ هیچ موج یا سامانه فعالی به آسمان کشور بجز به بخش شمالی تا کنون نبودیم. لذا این وضعیت در حالی رخ داد که مولفه های اقیانوسی نظیر حاکمیت کما کان النینو و شرایط دمای بیشتر از نرمال سطح آبها (البته iodدر فازخنثی) و توزیع مناسب فشار سطحی شرایط خوبی برای انتقال رطوبت از دریا به خشکی برای تغذیه رطوبت امواج احتمالی فراهم کرده بودند. لذابا تداوم این وضعیت در جو میانی و بالایی جو بر فراز منطقه فرصتهای خوبی از دست رفت. در حال حاضر هم همانگونه که قبلا خدمت دوستان عرض شد که از دهه سوم ژانویه این سد شکسته و شاهد تقویت چرخند زایی بر فراز مدیترانه و ارسال امواجی بسمت غربی ایران خواهیم شد
خوشبختانه در حال شکل گیری و تحقق است.اما این وضعیت علاریغم اینکه هنوز ارتفاع یا فشار بر فراز کشور بیشتر از نرمال است باعث اختلال و انحراف امواج بطرف عرضهای بالاتر می شود اما طی روزهای باقی ماند از ژانویه انتظار می رود که این امواج به بخشهای شمالی – شمالغربی – غربی نفوذ کرده که با توجه به توزیع رطوبت بارشهایی نیزرخ خواهد داد. اما متاسفانه قرار گیری شاخص mjoدرفاز ضعیف و عدم مناسب بودن بادهای حامل رطوبت از ناحیه آبهای جنوبی بخصوص در تراز زیرین جو همزمان با امواج ارسالی این همراهی و هماهنگی را برای رخداد بارشهای فراگیر با اختلال مواجه دیده نمی شود.(در ذیل مدلهای مربوطه ارائه شده است.)
در ادامه چشم انداز بلند مدت همانطوریکه قبلا صحبت شد با توجه به نوسانات فشار یا ارتفاع در (فوریه -مارس – اوریل) تاوه قطبی در پاسخ به حاکم بودن النینو و گرایش دو شاخص AO,NAOبسمت فاز منفی بطور کلی با کاهش فشار در عرضهای میانه و افزایش فشار در بخش مرکزی قطب در وضعیت مناسبی قرار خواهد گرفت اما متاسفانه بواسطه تقویت فشاریا ارتفاع در عرض های ۴۰-۶۰درجه کما کان وجود این سد دفاعی در مقابل امواج ارسالی دیده می شود اما این وضعیت دائمی نیست واحتمال ارسال امواجی بسمت ایران وجود خواهد داشت و در صورت همراهی رطوبت مناسب از ناحیه اقیانوس و مدیترانه و آبهای مجاور می توان به رخداد بارشهایی کم و بیش حتی با وقفه خوش بین بود. لذا این چشم انداز (علاریغم احتمال تغییر در مدلها) پیامد پر بارشی سنگینی رامثل پائیز نشان نمی دهند.
تذکر: لطفا جهت اطلاع و آگاهی لازم حتما موارد ذیل را مطالعه کنید:
۱- چشم اندازه های بلند مدت (از۱ماه تا ۲سال) با خطای بسیار بالایی همراه هستند.
۲- مدلهایی که در سرتاسر جهان هستند قابلیت دقیق شبیه سازی رفتار جو را ندارند.
۳- مدلهایی که در سرتاسر جهان ارائه می شوند با منطقه ما سازگار نیستند.
۴- جزئیات رفتار جو در این مدلها اصلا قابل استباط نیست.
۵- تفسیر این مدلها کار راحتی نیست لذا نیازمند تجربه و شناخت فراوانی است.
۶- در حال حاضر تمام چشم اندازها دارای جنبه تحقیقاتی و پژوهشی دارند و درحد گمانه زنی هستند.
۷- تمام مدلهای دینامیکی و وضعیت شاخصها نگرش کلی از آینده را نشان می دهند و مدلهای آماری هم گذشته را برای آینده تعمیم می دهند.
۸- سازمان هواشناسی کشوری و مرکز اقلیم شناسی کشوری علاریغم وجود مشکلات متعدد همچنان در حال تلاش جهت دسترسی به الگوهای کوتاه مدت ومیان مدت و بلند مدت برای کشور و منطقه هستند .
۹- دسترسی و تهیه الگوهای مناسب منطقه به این راحتی نیست نیازمند سالها پژوهش و تحقیقات و تلاش مستمر است اما قابل دسترسی است.
۱۰- علم هواشناسی و اقلیم شناسی بشدت تجربه پذیر و تحقیقاتی و زمان بر است و اینطوری نیست که بتوان براحتی به نتایج مناسب رسید.
۱۱- با وجود تمام موارد فوق و خیلی از مشکلات متعدد دیگر هیچ توجیهی برای دست کشیدن از تلاش بی فقه وجود نداد.
نتیجه: با وجود موارد بالا بیش از ۷۰درصد به چشم اندازهای بلند مدت در حال حاضراعتماد نکنید و همیشه درصدی خطا در برنامه ریزیها بخاطر عدم دسترسی به جزئیات رفتار جو و خطای مدلها وتغییرات ناگهانی جو در نظر بگیرد.
چشم انداز ارتفاع میانی و فشار سطحی دهه سو م ژاونیه پس از وقفه بارشی
منبع:وبلاگ رحمن پرنو