خبرگزاری تسنیم: مدیر کل هواشناسی آذربایجان‌غربی می‌گوید: خشک شدن دریاچه ارومیه، ناشی از بی توجهی نسبت به مدیریت منابع آب با توجه به اطلاعات هواشناسی بوده است.
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، سازمان هواشناسی یکی از سازما‌ن‌های بسیار مهم و کاربردی در حوزه‌های ساخت و ساز شهری، جانمایی صنایع، شهرک‌های صنعتی، ایجاد شهرک‌های جدید، سدسازی، مدیریت منابع آب، توریسم، کشاورزی و حمل و نقل است.
توجه به علم هواشناسی و کاربرد آن در تصمیم‌های روزانه افراد جامعه، قدرت تأثیر هواشناسی را در متن جامعه بیش از پیش نمایان می‌سازد.
صادق ضیائیان که از سال ۷۸ جذب سازمان هواشناسی شده، دارای مدرک کارشناسی مهندسی عمران، کارشناسی ارشد هواشناسی و بوده و اکنون دانشجوی دکتری هواشناسی و مدیر هواشناسی استان آذربایجان‌غربی است.
گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار تسنیم با او در خصوص خدمات ارائه شده از سوی اداره کل هواشناسی استان از نظر می گذرد:
تسنیم: پروژه احداث ساختمان جدید هواشناسی در فرودگاه ارومیه چند درصد پیشرفت فیزیکی دارد؟
ضیائیان: این پروژه بالای ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد؛ امیدواریم در آینده نزدیک این پروژه مورد بهره‌برداری قرار گیرد. ساختمان قدیمی اشرافیت به باند فرودگاه نداشت و این مسأله به ویژه در فصول سرد سال با نبودن دید کافی برای فرود هواپیما، مشکلاتی را به وجود می‌آورد.
تسنیم: آیا احداث ساختمان جدید از سوی هواشناسی انجام می‌شود؟ اعتبار صرف شده برای احداث این پروژه چقدر است؟
ضیائیان: بله؛ اجرای این پروژه از سال ۹۰ آغاز شده و اعتباری که در کل برای احداث آن در نظر گرفته شده است، ۱۵۴ میلیون تومان است و امسال نیز با صرف ۶۰ میلیون تومان اجرای آن به اتمام می‌رسد.
تسنیم: تا چه میزان در ایستگاه‌های هواشناسی آذربایجان‌غربی از تجهیزات و فن‌آوری‌های جدید مانند ماهواره، رادار و سیستم‌های پیشرفته مخابراتی استفاده می‌شود؟
ضیائیان: ما مجبوریم که به روز باشیم و در حال حاضر، تصاویر ماهواره‌ها را کاملاً دریافت می‌کنیم و با راداری که در تبریز قرار دارد، ارتباط مستقیم داریم؛ به طوری که تصاویر راداری آن را دریافت می‌کنیم. برد هر رادار ۳۰۰ کیلومتر است و این رادار منطقه ما را هم پوشش می‌دهد.
تسنیم: ایستگاه‌های هواشناسی استان به چه سیستم‌های پیشرفته ارتباطی نیاز دارد؟
ضیائیان: هواشناسی آذربایجان‌غربی در این زمینه نیاز به سیستم دریافت مستقیم تصاویر ماهواره دارد و نیز، نیاز به زیرساخت‌های قوی مخابراتی احساس می‌شود.
با توجه به اینکه امکانات و تجهیزات هواشناسی در خدمت مدیریت بحران قرار دارد، بنابراین به‌منظور تأمین برق اضطراری برای اطلاع‌رسانی در مواقع بحران به ژنراتور نیاز داریم.
تسنیم: برای ارتقای سطح دانش، تخصّص فنی و مهارت نیروهای شاغل چه اقداماتی انجام شده و یا خواهد شد؟
ضیائیان: مرکز آموزش‌های تخصّصی هواشناسی در شمال‌غرب کشور از زمان مدیریت من در حال فعال شدن است و تاکنون یک دوره آموزشی کشوری در زمینه هواشناسی تخصّصی در این مرکز با آموزش ۳۱ کارشناس از سراسر کشور برگزار کرده‌ایم.
احداث این مرکز در سال ۸۹ مصوب شده بود اما به صورت فعّال کار نمی‌کرد؛ یکی از اهداف ما از فعّال کردن مرکز آموزش‌های تخصّصی هواشناسی در استان، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در سطح کارشناسی و در رابطه با مسائل چالشی خشک‌سالی، بارورسازی ابرها و استفاده از دستگاه‌های تگرگ زدایی و هارپ است.
تسنیم: مزایای اقتصادی و اجتماعی حاصل از ارائه خدمات هواشناسی چیست و جایگاه دانش هواشناسی در روند توسعه کشور چیست؟
ضیائیان: سازمان هواشناسی یک نهاد حاکمیتی است؛ در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا هواشناسی یک بخش دولتی محسوب می‌شود؛ به طوری که هواشناسی در ۱۳ شاخه اصلی صنایع مختلف از جمله ساخت‌وساز شهری، جانمایی صنایع و شهرک‌های صنعتی، ایجاد شهرک‌های جدید، سدسازی، مدیریت منابع آب، توریسم، کشاورزی، حمل‌ونقل و … دخالت دارد.
اگر هر یک از این ۱۳ شاخه اصلی بدون بدون توجه به علم هواشناسی انجام شود، فجایع بزرگی را به وجود می‌آورد.
تسنیم: هواشناسی در ساخت‌وساز شهری چه کاربردی دارد؟
ضیائیان: ساختمان‌های ساخته شده در شهرها با توجه به اقلیم منطقه ساخته می‌شوند؛ مانند سقف‌های گنبدی شکل و یا شیروانی که در قدیم این موضوع رعایت می‌شد. با توجه به این مسأله، ساختمان‌ها نباید در جهت باد غالب ساخته شوند.
صنایع نیز با توجه به اطلاعات هواشناسی بایستی در جهتی قرار گیرند که با وزش باد غالب، آلودگی حاصل از آنها به شهر منتقل نشود؛ در غیر این صورت، فجایع زیست محیطی جبران ناپذیری بروز می‌کند که تبعات سنگینی به دنبال دارد.
خشک‌شدن دریاچه ارومیه ناشی از بی توجهی نسبت به مدیریت منابع آب با توجه به اطلاعات هواشناسی بوده است.
تسنیم: آیا تاکنون در استان با پیش بینی به موقع بلایای طبیعی از آسیب‌ها و خطرات احتمالی این بلایا پیشگیری شده است؟
ضیائیان: بله؛ به وفور این اتّفاق رخ داده است. اطلاع رسانی هواشناسی به چند طریق مختلف انجام می‌شود که یکی از آنها اطلاع رسانی عمومی از طریق صدا و سیماست که بخش وسیعی از شهروندان را در برمی‌گیرد. بسیاری از شهروندان زندگی روزمرّه خود را بر اساس اطلاعات هواشناسی تنظیم می‌کنند.
در فصل زمستان و زمانی که کولاک و یخبندان جاده‌ها را در برمی‌گیرد، ارتباط تنگاتنگی با مدیریت مرکز راه‌ها داریم و این امر سبب می‌شود که بسیاری از سفرهای غیر ضروری انجام نشود و طبیعتاً منجر به جلوگیری از خسارات احتمالی می‌شود.
در بحث کشاورزی، اطلاع رسانی‌های اداره کل هواشناسی در ارتباط با بارش‌ها انجام می‌شود؛ در صورتی که شهروندان با رعایت اصول و ایمنی اقدامات لازم را انجام دهند، جلوی بسیاری از خسارات وارده به محصولات کشاورزی نیز گرفته می‌شود.
تسنیم: هواشناسی در زمینه بیمه محصولات کشاورزی چه نقشی دارد؟
ضیائیان: برای پرداخت خسارت به کشاورزان خسارت دیده با استفاده از اطلاعات هواشناسی موجود می‌توان تعیین کرد که آیا در روز مورد نظر وضعیت آب و هوا در منطقه چگونه بوده و یا اینکه این دما و بارش منجر به خسارت به محصول شده است یا خیر.
در سه ماه تابستان امسال بیش از ۲ میلیارد تومان تأیید خسارت شامل خسارت به منازل مسکونی در اثر بارش‌ها، خسارت وارده به کشاورزان و صنایع دارویی از سوی اداره کل هواشناسی استان انجام شده است.
هشدارهای بروز سیل و یا سایر بلایا در مواقع مورد نظر از سوی هواشناسی استان داده می‌شود، در برخی از مواقع به این هشدارها توجه شده و در برخی مواقع نیز توجه نشده است؛ کسانی که این هشدارها را جدی گرفتند با توجه به اینکه پیش‌بینی‌های ما در حد صد در صد نیست، در واقع می‌توان گفت مدیریت ریسک انجام دادند.
تسنیم: صحّت پیش‌بینی‌های هواشناسی در آذربایجان‌غربی چقدر است؟
ضیائیان: بالای ۸۰ درصد
تسنیم: با توجه به خشک‌شدن دریاچه ارومیه و کاهش نزولات جَوّی در استان، آیا برنامه‌ای برای بارور کردن ابرها از سوی هواشناسی وجود دارد؟
ضیائیان: خشکی دریاچه ارومیه و کم‌بارشی یک بحث علمی است که لازم است در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام شود. باید مشخص شود که آیا کم بارشی واقعا اتفاق افتاده است و این کم بارشی به چه میزان بوده است.
خشک‌سالی سه مرحله دارد: مرحله نخست آن خشک‌سالی هواشناسی است که با نام کم بارشی معروف است؛ اگر بارش‌ها کمتر شود به مروز زمان به شکل خشک‌سالی کشاورزی درمی‌آید و در مرحله دوم خشک‌سالی به زمینه کشاورزی کشیده می‌شود و مرحله سوم نیز خشک‌سالی هیدرولوژیک است که مربوط به منابع آبی می‌شود.
خشک شدن دریاچه ارومیه در شرایط مرحله سوم از خشک‌سالی قرار دارد؛ یعنی خشکی دریاچه ارومیه به غیر از عوامل هواشناسانه، به عوامل دیگری مانند مصرف بیشتر آب در بخش کشاورزی و یا مصرف انسانی نیز بستگی دارد. به طوری که با افزایش جمعیت، زمین‌های کشاورزی نیز افزایش پیدا می‌کند و این زمین‌ها به آب بیشتری نیاز دارند و این موضوع نیازمند آن است که مدیریت مصرف آب صورت گیرد.
مدیریت مصرف آب به عهده سازمان آب منطقه‌ای استان قرار دارد و در واقع بحث بارورسازی ابرها در کشور به سازمان آب منطقه‌ای سپرده شده اما سازمان هواشناسی در این زمینه در دو بخش مختلف می‌تواند نقش بسیار مهمی را ایفا کند؛ یکی اینکه شرایط بارورسازی ابرها وجود دارد یا خیر و دیگری تعیین نتیجه بخش بودن و یا نبودن بارور سازی ابرها.
تسنیم: آیا بارور سازی ابرها برای احیای دریاچه ارومیه مؤثر است؟
ضیائیان: بارور سازی ابرها در تمام دنیا یک کار تحقیقاتی است و هزینه‌های هنگفتی دارد. با بارورسازی ابرها می‌توان ۱۰ درصد بارش‌ها را افزایش داد.
استفاده از روش بارور سازی ابرها برای احیای دریاچه ارومیه باید با فکر، تدبیر و درایت و پس از تحقیق انجام شود.
تسنیم: مهم‌ترین مشکلات هواشناسی استان در حال حاضر چیست؟ پیشنهاد شما برای رفع این مشکلات چیست؟
ضیائیان: ما با استاندارد کشوری فاصله داریم؛ به دلیل اینکه در سالیان گذشته توجه ویژه‌ای به هواشناسی استان نشده است که امیدواریم با حمایت مسئولان استانی بتوانیم حداقل به سطح نُرم کشوری برسیم تا بتوانیم خدمات بهتری از جمله افزایش صحّت پیش‌بینی‌ها و افزایش اطلاعات استان از نظر وضعیت آب و هوایی را ارائه دهیم.
تقویت زیر ساخت‌های تأسیساتی و مخابراتی استان نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
تسنیم: نقاط ضعف و قوّت هواشناسی استان چیست؟
ضیائیان: آذربایجان‌غربی زیر ساخت‌های ضعیفی دارد که باید تقویت شود و این یکی از نقاط ضعف عملکرد هواشناسی استان محسوب می‌شود.
نیروی انسانی تحصیلکرده استان که بیش از ۵۰ درصد پرسنل هواشناسی تحصیلات کارشناسی ارشد دارند، نقطه قوت هواشناسی استان است که باید از این ظرفیت به نحو احسن استفاده شود.
تسنیم: چارت سازمانی هواشناسی آذربایجان‌غربی چند نفر است و در حال حاضر چند نفر در اداره کل هواشناسی و ادارات تابعه در شهرستان‌ها مشغول فعالیت هستند؟
ضیائیان: چارت ۱۲۱ نفر و نیروهای فعلی ۸۹ نفر هستند که از این تعداد ۱۶ نفر قراردادی و مابقی به صورت پیمانی و رسمی هستند و ۱۱ نفر هم تا پایان امسال با جذب اعتبار جذب هواشناسی استان می‌شوند.
گفت‌وگو از المیرا پورعلی