عصر اهواز

شاخص های آگروکلیمائی برای بیان کمی نیاز های اقلیمی گیاهان زراعی در طول دوره رویشی آنها مورد استفاده قرار می گیرند. این شاخص ها رابطه بین پارامترهای بیولوژیکی که از نظر کشاورزی دارای اهمیت بوده، نظیر میزان رشد ونموگیاه، میزان باردهی و عوامل محیط فیزیکی را نشان می دهد.

این شاخص ها اثر شرایط جوی را در مراحل مختلف رشد ونمو محصول منعکس می سازد. شاخص های آگروکلیمائی همچنین در ارزیابی منابع آگروکلیمائی در مقیاس های مختلف فضایی، در برنامه ریزی های کاشت محصول، میزان ریسک کاشت محصولات و تعیین فصول رویشی محصول سودمند است. بنابراین درک و فهم کاربردهای شاخص های مختلف آگروکلیمائی در تعیین ویژگی های مطلوبیت اقلیم کشاورزی برای فعالیت های کشاوزی بسیار ضروری است. این شاخص ها را در پنج گروه می توان طبقه بندی کرد: (Bishnoi, 1989.21 )

۱-شاخص نور و تابش، ۲- شرایط زمستانی گیاهان، ۳- شاخص گرمایی ، ۴- شاخص رطوبتی

۵- پدیده های جوی مخاطره آمیز

۲-۸-۱- شاخص نور وتابش:

الف: میزان جذب (فعالیت تابش فتوسنتز)، ب: طول مدت روشنایی

پ: درجات حرارت تجمعی (هلیوترمال[۱][۱])

ت: شاخص فتوترمیک[۲][۲] (همان منبع:۲۲-۲۱).

۲-۸-۲- شرایط زمستانی گیاهان:

الف: میانگین حداقل مطلق سالانه دمای هوا وخاک ( تعیین خط همدمای ۱۵-، ۱۰- و ۵- درجه سانتی گراد

ب: درجات حرارت منفی تجمعی وطول دوره با دمای کمتر از صفر درجه سانتی گراد (تعیین دوره بدون یخبندان)

پ: دمای هوای سردترین ماه سال

ت: عمق یخ بستن خاک وعمق پوشش برف

ث: تعداد روزهای پوشیده از برف

ج: دماهای یخبندان بحرانی برای گونه های گیاهی زمستانه (همان منبع:۲۳-۲۲).

۲-۸-۳- شاخص منابع حرارتی

الف: تاریخ گذر آستانه های دمایی ۰، ۵، ۱۰ و ۱۵ درجه سانتی گراد

ب: درجات حرارت تجمعی فعال بر پایه حرارتی ۱۰ درجه سانتی گراد

پ: میزان دمای روزانه و بی نهایت ها (حداقل و حداکثر ها) در لایه بیولوژیکی هوا وخاک

ت: آنومالی حرارتی هوا در طول سال

ث: تعداد روزهایی با دماهای حداکثر بیش از ۳۰-۴۰ درجه سانتی گراد

ج: ویژگی های تابش برحسب واحد های گرمایی

چ: دمای بیولوژیکی تجمعی بالاتر از ۱۰ درجه سانتی گراد

ح: شاخص های آگروکلیمائی میانگین دمای درزمان روز و شب، دامنه درجه حرارت روزانه هوا ومیزان تجمعی این درجات حرارتی

خ: دمای زمان روز در ارتفاع ۲ متری سطح زمین

د: اختلاف بین دمای فعال سطح زمین وهوا

ذ: دمای هوا و میزان رطوبت نسبی (همان منبع:۲۴-۲۳)

 ۲-۸-۴- شاخص رطوبتی

در مناطق حاره تا جنب حاره و در مناطق خشک تا نیمه مرطوب خشک نقاطی که قابلیت دسترسی به رژیم حرارتی برای افزایش حاصل دهی به میزان زیادی تامین می شود میزان رطوبت دارای اهمیت بسیار زیادی است. میزان رطوبت در خلال دوره رویشی و در طی مراحل مختلف رویشی از عوارض اصلی هستند که باید ویژگی های آن در این مناطق مشخص شود. این شاخص ها عبارتند از:

الف: میزان رطوبت قابل دسترس در خاک

ب: میزان بارش در طول دوره رویشی

پ: نسبت بین میزان تبخیر وتعرق در طول دوره رویشی

ت: شروع و طول دوره خشک

ث: تعداد روز هایی بارش در آستانه های مختلف

ج: حداکثر بارش روزانه

چ: شاخص های قراردادی میزان رطوبت که در قالب ضرائب بیان می شود

ح: استفاده از پارامترهای هواشناسی نظیر تابش، دمای هوا و کمبود اشباع هوا، وغیره.

خ: نسبت کمبود آب به کمبود تبخیر (Eo-Ea) که E0 میزان تبخیر و Ea تبخیر وتعرق بالفعل

د: شاخص تبخیر نسبی (E/Eo) یا نسبت تبخیر وتعرق بالفعل به بالقوه (AE/PE) (همان منبع:۲۷-۲۵).

۲-۸-۵- پدیده های جوی مخاطره آمیز

الف : خشکسالی و دوره های تر

ب: تاریخ خاتمه آخرین یخبندان بهاری و ظهور اولین یخبندان پائیزی، شدت یخبندان

پ: درجات حرارت بحرانی

ت: خشکسالی و بادهای خشک در شرایط اقلیمی خشک ونیمه خشک

ث: شاخص های باد خشک، طوفانهای گرد و خاک چ: طوفانهای رعد وبرقی (همان منبع: ۲۸-۲۷)

 منبع مورد استفاده:

CAgM Report No. 30 . Bishnoi, O.P. 1989. Agroclimatic Zoning. WMO/TD-No. 238, 147 pp.

فایل pdf این گزارش در مسیر زیر قابل دسترس می باشد:

۱-      وارد سایت WMO  شوید.

۲-      در سمت راست گزینه LIST OF TOPIC  را انتخاب کنید(در این لیست می توان برمبنای فهرست موضوعی به موضوعات دیگر دسترسی داشت در ضمن در مراجعه به هر یک از گزینه ها حتما به publication مراجعه نمائید چرا که کتاب های زیادی به صورت فایل pdf قابل دانلود می باشد).

۳-      از فهرست الفبائی حرف C را انتخاب کنید در زیر مجموعه حرف C گزینهCAGM)   Commision for Agricultural Meteorology)   را انتخاب کنید.

۴-      در پنجره باز شده سمت راست PUBLICATION  را انتخاب نمائید.

۵-      از پنجره باز شده گزینه Cagm Reports را انتخاب نمائید. تا لیست گزارشات باز شود(البته سایر زورنال ها و گزارشات در این پنجره قابل دسترس می باشد).

۶-      در پائین عناوین گزارشات فایل pdf گزارش قابل دسترس می باشد.

[۱][۱] Heliothermal

[۲][۲] Photothermic

منبع: خبرنامه انجمن ایرانی اقلیم شناسی