عصر اهواز

قراردادهای هواشناختی

هر چند زمین تقریباً کروی است اما ضرورتی ندارد که ماحتما از مختصات کروی استفاده کنیم. برای بیان هوای یک نقطه یا یک منطقه ی ک.چک (مانند یک شهر، شهرستان یا استان) می توان از دستگاه متعامد دکارتی استفاده کرد (تصویر ۱). در این دستگاه مختصات محور X به سمت شرق، محور Y به سمت شمال و محور Z به سمت بالا امتداد دارد. البته گاهی هم امتداد این محور ها متفاوت از آنچه گفتیم اختیار می شود.

مؤلفه های سرعت که با حروف U، V و W نمایش داده می شوند متناظر با حرکت در راستای محور های x، y و z است. مثلاً مقادیر مثبت U نماینده ی مؤلفه ی غربی – شرقی و مقادیر منفی U نماینده شرقی – غربی سرعت است. به همین نحو مقادیر مثبت V نماینده مؤلفه ی جنوبی – شمالی و مقادیر منفی V نماینده مؤلفه ی شمالی – جنوبی سرعت است. در حرکات عمودی مقادیر مثبت W نماینده ی مؤلفه ی پایین به بالا و مقادیر منفی W نماینده مؤلفه ی بالا به پایین سرعت است (تصویر ۱). در مختصات قطبی سرعت افقی را می توان با سمت (a) و بزرگی (M) نشان داد. از گذشته های دور سمت وزش باد از امتداد شمال (بخش مثبت محور y) و در جهت عقربه های ساعت (ساعتگرد) بین صفر تا ۳۶۰ درجه اندازه گیری می شده و از اعداد منفی برای بیان جهت وزش باد استفاده نمی شده است. در ریاضیات قرار داد دیگری حاکم است یعنی سمت را از بخش مثبت محور y به صورت پادساعتگرد و بین صفر تا ۳۶۰ درجه اندازه گیری می کنند (تصویر ۲)

مختصات دکارتی محلی و مألفه های سرعت

تصویر ۱ مختصات دکارتی محلی و مألفه های سرعت

قرار داد نمایش زوایا در ریاضیات و هواشناسی

تصویر ۲ قرار داد نمایش زوایا در ریاضیات و هواشناسی

از سوی دیگر بادها بر اساس مبدأ وزش نامگذاری می شوند در صورتی که در ریاضیات زوایا معرف مقصد حرکت هستند نه مبدأ آن. بر این اساس؛ مثلاً باد غربی بادی است که از غرب می وزد یعنی از امتداد ۲۷۰ درجه که با U مثبت نشان داده می شود و معرف جریان هوا به سوی بخش مثبت محور x است.

منبع: کتاب هواشناسی؛ ترجمه سید ابوالفضل مسعودیان، بختیار محمدی، محمد دارند