مبانی اولیه هواشناسی و آلودگی هوا
گسترش علم و صنایع در چند سده اخیر موجب ایجاد فرصتها و در عین حال چالشهای متعددی گردیده است. به عنوان مثال گسترش بهداشت و رفاه اجتماعی از جمله فواید گسترش علم و صنایع بوده است. این در حالی است که گسترش صنایع و عدم مدیریت بهینه آن، موجب ایجاد مشکلاتی شده است که بیشترین این مشکلات در زمینه محیط زیست بوده است. مشکلاتی از قبیل تغییر اقلیم، تغییر الگوهای اکولوژیکی و از همه مهمتر ایجاد آلودگیهای زیست محیطی شامل آلودگی آبهای دریا، دریاچهها، آلودگی خاک و از همه مهمتر آلودگی هوا میباشد. اتمسفر به عنوان مأمنی برای زیست موجودات مطرح است و وجود آلودگی در آن لطمات جبران ناپذیری بر موجودات موجود در آن خواهد گذاشت. برای بررسی آلودگی هوا شناخت اتمسفر که آلودگی در آن ایجاد شده است از دیدگاههای مختلف لازم و ضروری است. به این منظور، در سه فصل ابتدایی کتاب به ترتیب به شرحی از اتمسفر زمین شامل بررسی هواشناسی و پویایی، ساختمان، ترکیبات شیمیایی اتمسفر و تغییر پارامترهای هواشناسی نسبت به ارتفاع و اثر تابش خورشیدی بر سطح زمین، اتمسفر و اثر گلخانهای پرداخته میشود. در فصل دوم مبانی اولیه هواشناسی شامل جنبههای عمومی هواشناسی، ساختار عمودی دما و شرایط پایداری اتمسفری، تغییرپذیری اتمسفری، تودههای هوا، جبههها، تلاطم، دما و رطوبت اتمسفر پرداخته میشود. در فصل سوم گردش اتمسفری که در برگیرنده مواردی همچون فشار اتمسفری، منحنیهای همفشار، نیروی گرادیان فشار، باد، گردش عمومی، ساختار عمودی سامانههای گرادیان فشار و معادلات گردش اتمسفری میباشد مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. در فصل چهارم اولین مباحث در مورد شیمی اتمسفر مورد بررسی قرار خواهد گرفت که میتوان مواردی همچون ترکیبات شیمیایی در اتمسفر، شیمی تروپوسفر، ذرات معلق، فُتوشیمی در تروپوسفر آزاد، ترکیبات شیمیایی آبی در اتمسفر و شیمی استراتوسفر- اُزون را نام برد. وجود ریزگردها در حال حاضر به عنوان مشکلی در کشور مطرح است که موجب تلفات زیادی گردیده است به این منظور، در فصل پنجم ریزگردهای اتمسفری مورد تحلیل قرار گرفته است که جنبههای مختلفی از قبیل توزیع اندازه، ترکیبات شیمیایی، ریزگردهای آلی، دینامیک ریزگردها و ریز دانههای زیستی در بر میگیرد. موضوع فصل ششم انتشار اتمسفری با استفاده از مدلهای نرمال میباشد که هدف آن بررسی انتشار آلایندهها با استفاده از روشهای اویلری و لاگرانژی میباشد. در این فصل معادلات حاکم بر انتشار آلایندهها مورد بررسی قرار خواهد گرفت. موضوع فصل هفتم به بررسی الگوهای انتشار آلایندهها در اتمسفر پرداخته است که به تفصیل معادلات پراکندگی انتقال آلاینده در سیستم مختصات اویلری و لاگرانژی، ارزیابی آماری الگوهای اتمسفری، انتشار و خروج آلایندههای اتمسفری و خروجیها و انتشارات زیست کره را مورد بحث قرار داده است. در فصل هشتم و انتهایی، آلودگی هوا در محیطهای بسته مورد بررسی قرار میگیرد. در این فصل ابتدا به بحث پیرامون مقدمهای بر کیفیت هوا در محیطهای بسته پراخته شده و سپس تأثیر آلایندههایی همچون اُزون، اُکسیدهای نیتروژن، ترکیبات آلی فرّار، شیمی ترکیبات آلی درون ساختمانها، رادون، مونو اکسید کربن، آزبستها، فلزات سنگین، فُرم آلدئید، آفتکشها، هیدرو کربنهای آروماتیک چند حلقوی، بیفنیلهای پلیکلریک، دود دخانیات، زیست هواویزها، الگوهای ریزمحیطی، سرعت تبادل هوا از طریق نفوذ، الگوهای انتشار و الگوهای تهنشست به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.
نویسنده: جلیل هلالی