دکتر مهدی زارع (استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله): خشکسالی، گرم شدن زمین و تغییر اقلیم منجر به لرزه خیز شدن مکانی نمی شود، اما این عوامل می تواند مکان لرزه خیز را مستعد رخداد زلزله کند.
در سال های اخیر با توجه به اینکه مسئله گرمایش زمین و تغییر اقلیم مورد توجه جهانی قرار گرفته، توجه به تاثیر تغییر اقلیم در وقوع زلزله های بزرگ در مکان هایی که زلزله با قدرت بالا برای آن ها پیش بینی نمی شده، بیشتر شده است.
زلزله ٧.١ ریشتری سال ١٨٨۶ منطقه چارلزتون ایالت کارولاینای جنوبی، در حالی به وقوع پیوست که برای شرق آمریکا، پیش بینی رخداد زلزله بزرگ نبود و بنابراین یکی از تئوری ها این بود که عقب نشینی یخ و گرم شدن موجب باربرداری از گسل ها و تحریک گسل برای زمین لرزه ای با بزرگی ٧.١ ریشتر شده است.
در خصوص زلزله ٢۵ آوریل ٢٠١۵ (١٩اردیبهشت ٩۴) نپال نیز یکی از موضوعاتی که مطرح شد تاثیر ذوب شدن یخ ها در هیمالیا و باربرداری یخ در تحریک گسل و زلزله بود و این موضوع در برخی مقالات نیز مورد توجه قرار گرفت اما یکی از چالش های مهم در زلزله نپال، کمبود داده ها بود.
تاثیر تغییر اقلیم و خشکسالی در زلزله به ویژه در پنج سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع به ویژه در ایالت کالیفرنیای آمریکا بسیار مورد توجه قرار گرفته و در ایران هم البته از جمله موضوعات در کانون توجه بوده است.
بر اساس تئوری و با استفاده از پیش فرض های موجود و روش های فیزیکی می توان گفت که نقش و تاثیر تغییرات تنش در تحریک گسل زلزله دشت های برخوردار از گسل فعال که حجم های وسیعی از آب، حدود ٣٠ کیلومتر مکعب به بالا را از دست داده اند، مثبت است.
خشکسالی، گرم شدن زمین و تغییر اقلیم منجر به لرزه خیز شدن مکانی نمی شود، اما این عوامل می تواند مکان لرزه خیز را مستعد رخداد زلزله کند.
ارتباط هارپ و وقوع زمین لرزه:
فناوری هارپ دارای قابلیت نفوذ و تغییراتی در یونوسفر است. این فناوری در سطح زمین می تواند تغییراتی بر جای بگذارد ولى در عمق بالا تاثیرگذار نیست.
بررسی زلزله های مهم به ویژه در ایران همچون زلزله ۵دی ١٣٨٢ در بم، ٢١آبان ١٣٩۶ در ازگله سرپل ذهاب، زلزله های آذرماه ١٣٩۶ در شرق کرمان نشان می دهد این رخدادها در عمق های بالای ٨، ١٠ و ٢٣ کیلومتر به وقوع پیوسته اند، در حالیکه بر اساس مستندات موجود، فناوری هارپ یا هیچ اقدام دیگری توانایی اثرگذاری بر این عمق را ندارد.
زلزله ٢١ آبان ١٣٩۶ در ازگله سرپل ذهاب در عمق ٢٣ کیلومتری زمین رخ داده است. هیچ وسیله فیزیکی وجود ندارد که توضیح دهیم بر اساس دخالت انسان و فناوری هارپ گسلی در این عمق تحریک و منجر به وقوع زلزله شده است.
به طور صریح و واضح می توان گفت حتی اگر در آن نقطه بمب هم انداخته شده بود، امکان وقوع زلزله ای با بزرگی ٧.١ ریشتر در عمق ٢٣ کیلومتری زمین وجود نداشت.
تجربه ژاپن به عنوان کشوری زلزله خیز که در سال ١٩۴۵، بمباران هیروشمیا و ناکازاکی را هم تجربه کرده اما از آن سال تاکنون زلزله ای به بزرگی ٧ ریشتر نداشته، نشان می دهد اگرچه امکان ایجاد زلزله مصنوعی در سطح زمین بر اساس انفجار بمب وجود دارد اما انفجار بمب عاملی برای تحریک گسل ها و رخ دادن زلزله حتی در کشورهای زلزله خیز نیست.
معمولا زلزله های القایی ناشی از انفجار یا هر پدیده دیگری که انسان در آن دخیل باشد با پدیده های مرتبط با سطح ارتباط دارند و این بدان معنا است که اتفاقات و شکستگی هایی که ایجاد می کنند بین ۵٠ تا ١٠٠٠ متر است.
این شکست ها می تواند به واسطه اقداماتی همچون تزریق آب، برداشت هیدروکرین، تزریق گاز، برداشت سفره های آب زیرزمینی یا برداشت از مخازن نفتی رخ دهد و البته زمانی می تواند به صورت جدی مورد بحث و بررسی قرار بگیرد که حجم وسیعی را درگیر کرده باشد.
زمانی می توانیم از موضوع خشکسالی و تغییرات تنشی ناشی از آن بر زلزله صحبت کنیم که یک سفره وسیع آب زیرزمینی مثلا در حدود ۵٠ کیلومترمکعب آب از بین رفته باشد.
اینکه بخواهیم یک نقطه را با فناوری تحریک و زلزله ٧ ریشتری ایجاد کنیم مطلقا به لحاظ علمی و فیزیکی امکان پذیر نیست.
فرونشست زمین منجر به کاهش تاب آوری ساختمان ها در برابر زمین لرزه می شود:
اثر مشخص فرونشست ها، کاهش مقاومت و تاب آوری ساختمان ها در برابر زمین لرزه است.
مرجع: