امروز:سه شنبه, ۲۹ اسفند , ۱۴۰۲
زمان انتشار : پنجشنبه, مهر 27ام, 1396 | پرینت مطلب |علیرضا کربلائی| بازديد: 1,937 بار

شاخص الگوی پیوند از دور دریای شمال- دریای خزر (ncpi)

شاخص الگوی دریای شمال-خزر (NCP) یکی از جدیدترین الگوهای دور‌پیوند است که توسط( Kutiel and Benaroch ,2001) بنا نهاده شده است. الگوی مذکور بین دو منطقه جغرافیایی دریای شمال و خزر واقع است که مورد شناسایی قرار گرفته است. این الگو در فصل زمستان و فصول انتقالی نمایان­تر از سایر فصول است. (Kutiel and Benaroch ,2002) برای این الگو شاخص عددی تعریف کردند که بر پایه اختلاف ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۷۰۰ هکتوپاسکال بین دریای شمال و دریای خزر مورد محاسبه قرار گرفته است.

معادله این شاخص به صورت زیر است:

که در آن NCP شاخص الگوی دریای شمال-خزر و میانگین ارتفاع ژئوپتانسیل (متر) بین دو منطقه ای است که در داخل پرانتز آورده شده است. اساس تفکیک فاز منفی از فاز مثبت آستانه استاندارد شده ماهانه ۵/۰ ± است. شاخص ماهانه ای که فاز منفی و مثبت با آن شناسایی می شوند بر اساس معادله زیر مورد محاسبه قرار می گیرد:


که در آن NCPi مقدار ماهانه شاخص دریای شمال-خزر در سال i، میانگین بلند مدت ماهانه شاخص دریای شمال-خزر، σ انحراف معیار بلند مدت شاخص هستند (Kutiel and Benaroch، ۲۰۰۲).

فاز منفی:

در زمان فاز منفی مقدار zi عددی مثبت را در سمت منطقه دریای خزر نشان می دهد و این یعنی ارتفاع ژئوپتانسیل (فشار) در منطقه شمال خزر از منطقه اندازه گیری شده در دریای شمال بیشتر است؛ بعبارت دیگر اگر مقدار ارتفاع ژئوپتانسیل دریای شمال  از ارتفاع ژئوپتانسیل دریای خزر کسر گردد نتیجه بدست آمده اگر منفی باشد نشان از فاز منفی است. 

شکل ۱)نقشه آموزشی در سطح ۷۰۰ هکتوپاسکال فاز منفی الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر

 

بر عکس اگر ارتفاع ژئوپتانسیل در محدوده اندازه گیری شاخص در دریای شمال بیش از منطقه شاخص در شمال خزر باشد، خروجی معادله منفی بوده و شاخص مثبت می شود.بعبارت دیگر اگر مقدار ارتفاع ژئوپتانسیل دریای شمال  از ارتفاع ژئوپتانسیل دریای خزر کسر گردد نتیجه بدست آمده اگر مثبت باشد نشان از فاز مثبت است.

شکل ۲)نقشه آموزشی در سطح ۷۰۰ هکتوپاسکال فاز مثبت الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر

 

نتایج مطالعات حاکی از آن است که در فاز مثبت الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر ، افزایش دوره ی بارش و در فاز منفی دوره ی کاهش بارش در ایران مشاهده می گردد.

مطالعاتی در زمینه این الگو انجام گردیده است که می توان به موارد زیر اشاره نمود:

قویدل و همکاران(۱۳۹۳).بررسی الگوی پیوند از دور دریای شمال-خزر بر نوسانات بارش های پاییزی مناطق غرب و شمال غرب ایران.نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی،شماره۹: ۲۱۷-۲۳۰٫

سلیقه و همکاران(۱۳۹۵). بررسی رابطه شاخص های NCPI وCACO با بارش های فراگیر پاییزه، سواحل خزر جنوبی.نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی.شماره ۴۳: ۲۱۷-۲۳۸٫

Kutiel, H., Y, Benarochy, (2001). North Sea-Caspian pattern (NCP)-an upper level atmospheric teleconnection affecting the Eastern Mediterranean. Theoretical and Applied Climatology 69 (1), 39-67.



مطالب مرتبط








avatar

نویسنده: علیرضا کربلائی

دکتری اقلیم شناسی سینوپتیک دانشگاه خوارزمی تهران