عصر اهواز

به فضل الهی در چهارمین مصاحبه غیر حضوری خود به سراغ استاد پیشکسوت و اخلاق مدار و دانشمند،جناب آقای دکتر حسن لشکری عضو هیات علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه شهید بهشتی رفته و سوالا ت خود را مطرح نمودیم و ایشان در کمال تواضع و بزرگواری، مجدانه تر از بنده موضوع را پیگیری کرده و پاسخها را ارسال فرمودند که عینا تقدیم حضورتان می گردد.

استاد عزیز و گرانسنگ ،دکتر لشکری عزیز:

جواهر کلامت را بر سطحی از تاریکی پاشاندی تا معرفت بگسترانی و رنگ رنگ بهار را هدیه کنی . تو بهار مکرری که با حضور حیات بخش خویش زمستان نادانی را پایان میدهی

۱- آینده رشته جغرافیا (هم اینده علمی و هم اینده شغلی) را چگونه می بینید؟

من به آینده علمی جغرافیا بسیار امیدوارم در صورتی که چند اصل اساسی رااز همین الان رعایت کنیم
۱- شورواشتیاق وامیدرا ما معلمان در میان دانشجویان زنده کنیم ،گاهی ما امیدرا در دانشجویان ازبین می بریم .
۲- فلسفه علم رابه خوبی یاد بگیریم ومبانی مربوط به هر گرایش رابخوبی یاد بگیریم .
۳- باریاضیات وفیزیک وزبان انگلیسی آشتی کنیم .دردنیای امروزی در کنار درک صحیح از مکاتب ، مفاهیم ونظریه ها باید جهت استفاده از تکنولوژی وفنون جدید باید زبان ریاضیات،آمار وفیزیک را بدانیم .
۴- سر فصل های برخی ازگرایش ها بازنگری شده وبومی سازی گردد ودر عین حال گرایش ها منطبق با نیاز کشور بازتعریف شوند .
۵- دانشجویان را با تحقیق کردن آشنا کنیم .امروز وقت وحوصله کمتری برای هدایت دانشجویان برای انجام یک تحقیق واقعی صرف میکنیم .لذا کپی برداری بیشتر ازگذشته شایع شده است .علت آن هم این است که یاد نمی دهیم چگونه تحقیق کنند .
۶- کاری کنیم که یک جغرافیدان واقعی تربیت کنیم .با همه جامعیت جغرافیا ،جغرافیدانی که توانی داشته باشد که هیچکدام از رشته های رقیب به تنهایی قادر به انجام آن نیستند .بزرگترین مزیت ، افتخار وقدرت جغرافیا درآن است که یک علم ترکیبی وجامع است .
در یک کلام وقتی جرات کنیم با افتخار بگوییم جغرافیا می خوانیم وآن قدرجامع یاد گرفته باشیم که یک جغرافیدان کامل باشیم مطمئن باشید آن روز هیچ جغرافیدانی بی کار نخواهد ماند .بزرگترها وپیش کسوت های بنده عمق صبحت بنده را می دانند.

۲-اگر بخواهیم نگاهی آسیب شناسانه به گذشته جغرافیا و جامعه اقلیمی داشته باشیم مهم ترین آسیب ها را چه می دانید؟

من ترجیح می دهم آسیب های فعلی را که به نسل فعلی جغرافیا برمی گردد بیان کنم .وگناه را به گردن گذشتگان نیندازیم .آنها با توجه به امکانات آن زمان تلاش خودشان را کردند.ما باید ببینیم با توجه به این همه امکانات چه کاری کرده ایم .بخشی مربوط به استادان فعلی جغرافیا که کار آموزش جغرافیا را انجام می دهند، می باشند .
دربسیاری از عرصه ها موفقیت های چشمگیر وقابل توجهی حاصل شده است که به هیچوجه قابل انکارنیست بسیاری از مجهولات مربوط به کشورمان رادرعرصه روستا ، شهر ،آّب وهوا ،ژئومورفولوژی رفع کرده ایم ویافته های علمی بسیار شگرفی در عرصه جغرافیا داشتیم . صدها پایان نامه ورساله که برخی از آنها واقعا بی نظیروکم نظیر هستند . مجلات علمی وزین و پر محتوا راه اندازی کرده ایم .هر روزمقالات علمی وپرمغز چاپ می شود که با مقالات علمی بین المللی رقابت می کنددر عرصه فنی آشنایی با فناوری های نوین مانند نرم افزار های متعدد، مدل های مختلف ، کامپیوتر ، اینترنت وغیره به شدت افزایش پیدا کرده است واتفاقا همین مساله منشاء بسیاری از انحرافات شده است .جغرافیا یک علم جامع است.در عین اینکه شاخه های مختلفی دارد ولی ریشه جغرافیا واحد است .وقتی جغرافیا راشاخه ، شاخه واز اصل وریشه جغرافیا دورشدیم .چطور میتواند انسان از محیط خود احساسبی نیازی کند .یا متقابلاً جغرافیدانان طبیعی خود را از محیط اجتماعی وانسان بینیاز بداند .بزرگترین آسیب فعلی جغرافیا تک بعدی شدن آن است .بیش ازیه تخصص گرایی میل پیدا کرده ایم. در عینی که معتقدم فنون جدید بسیار لازم است ولی غرق شدن در آن راآفت جغرافیا میدانم .این علم برای خود فلسفه ای دارد دارای مبانی نظری است .عمده جغرافیدانان امروزی دارای مبانی نظری قوی نیستند یا اعتقاد قوی به اصول ومبانی این علم ندارند .در نتیجه همه مفاهیم اصلی درقالب عدد ورقم بیان می شوند .دریک کلام مفاهیم کمی بیش از حدبر ذهن وروح ما غلبه پیدا کرده وبسیار کمتر به نظریه پردازی اعتقاد داریم .درصورتیکه جغرافیا نیز همانند بسیاری از علوم دارای مکاتب وفلسفه خاص خود می باشد.دانشجویان نیز نسبت به گذشته کم انگیزه ترهستند .فقط اندی از دانشجویان همانندگذشته برای یادگیری تلاش می کنند .کمتر جغرافیارابه خاطر جغرافیا می خواهند.گاهی خجالت می کشندکه در مجامع عمومی رشته خود را بیان کنند .بسیار علاقمند هستند شاخه های جغرافیا رابه عنوان رشته های تحصیلی خود بیان کنند .تعصب نسبت به رشته جغرافیا کمترشده است .بعبارتی افرادیکه عاشق رشته خود باشندبسیار اندک هستند .در صورتیکه در گذشته افرادیکه وارد این رشته تحصیلی می شدند با اعتقاد وانگیزه این رشته را انتخاب کرده بودند.بنده اعتقاد دارم هر کسی وقتی رشته وشغل خود راآگاهانه وبا اعتقاد انتخاب کند وعاشقانه برای رشته وشغل خود تلاش کند قطعا موفق می شوند .به این مساله اعتقادقلبی دارم .همه ما نمونه های بسیار موفقی در کشورخودمان در همین رشته در عرصه ملی وبین المللی میشناسیم ووقتی به زندگی تحصیلی وشغلی آنها مراجعه می کنیم میبینم علیرغم همه محرومیت ها این رشته را با اعتقاد قلبی انتخاب کرده وشبانه وروز تلاش کرده اند .به قول معروف دود چراغ خورده اند .عزیزان دانشجو منصفانه خودشان قضاوت کنند چقدروقت خود رابرای مطالعه مقالات وکتاب می گذرانند .

۳-بسیاری ازاقلیم شناسان معتقدند که تحقیقات اقلیمی در ایران به بن بست رسیده است و دیگر موضوعات قابل توجهی در این حوزه وجود ندارد و تقریبا بر روی اکثر موارد کار شده است آیا شما با این نظر موافقید؟اگر بخواهید چند زمینه نو در حوزه اقلیم شناسی ایران مطرح نمایید به چه موضوعاتی اشاره خواهید نمود؟

من اصلا چنین اعتقادی ندارم جهل ما ازاقلیم جهان وایران بیش از چندین برابر علم وآگاهی ماست .بگذاریدمثالی بزنم اگر ازبنده بپرسنداز اقلیم چقدر می دانی صادقانه می گویم اگر اقلیم به اندازه یک دایره باشد .سواد وعلم من فقط به اندازه یک خط باریک که از وسط دایره (قطر دایره)عبورمی کند، می باشد ومابقی سطح دایره به اندازه مجهولات من است. ما در اقلیم چقدردنبال نظریه پردازی رفته ایم ، چگونگی تکوین سامانه های اقلیمی که دراطراف کشور ما شکل می گیرندچقدر شناخت داریم .از تغییرات اقلیمی جهان وایران چقدر می دانیم .در موردعلل واقعی تغییر اقلیم چقدر می دانیم .از اقلیم دیرینه ایران چقدر شناخت پیدا کرده ایم .در مدلسازی اقلیم آینده کشورچقدرموفق بوده ایم .نقش توپوگرافی ایران در تقویت یا تضعیف سامانه های ورودی به کشورچقدرمطالعه کرده ایم .چراسیکلون هایی که وارد ایران می شوند ساختار متفاوتی پیدا می کنند .دلیل پدیده های ناگهانی که در همین یکسال گذشته اتفاق افتاده است را می دانیم؟ چقدر درمدلسازی الگوهای اقلیمی کشور مان تلاش کرده ایم .ما در پدیده های پیوند ازدور واثر آن برپدیده های حدی کشورمان چقدرتحقیق کرده ایم واگر تحقیقی کرده ایم ، انصافا چقدربه نتیجه تحقیق خود اعتقاد داریم .واگر بپرسند می گوییم هنوز باید بیشترتحقیق کنیم .ما انصافاً در مورد سازوکار سامانه های اصلی موثر بر آب وهوای ایران چقدراطلاع داریم .من یک سوال خیلی ساده می پرسم .علت اینکه هسته مرکزی پرفشارسیبری در دوره سردسال بین دریاچه بایکال و بالخاش تشکیل می شود چیست؟ حیف که سایت شما محدودیت فضا دارد .ولی اعلام آمادگی میکنم در این باره بحث مفصلی داشته باشم .مشکل اساسی همه ما این است که اقلیم را بخشی دیده ایم وتمام تحقیقات را درقالب استان ، شهرستان و…محدود کرده ایم وحال فکر میکنیم خب تحقیق در زمینه مسائل اقلیمی ایران که کامل شده است .دیگه کجای ایران را تحقیق کنیم .

۴- توصیه شما به دانشجویان و فارغ التحصیلان جغرافیا بویژه اب و هواشناسی چیست؟

به دانشجویان عزیز وفرهیخته توصیه می کنم.شناخت اقلیم را ازمفاهیم واصول شروع کنند .بعد به کاربرد آن برسند .وقتی مفاهیم پایه اقلیم را خوب ندانیم نمیشودبنای محکی روی آن گذاشت .زمانیشما یک اقلیم شناس کاربردی خوبی خواهیدشد که اصول ومفاهیم آن را خوب بدانید .این مساله درمورد سایر گرایشهای جغرافیا نیزچنین است .یک برج بلند محکم برروی یک فندانسیون قوی ومحکم بنا میشود .درتمام تحقیقات چه بنیادی وچه کاربردی چه توسعه ای کمال انسان را مد نظرتان باشد .ببینید شماچه قدمی برای کمال انسان بر می دارید .

۵-دلایل عدم موفقیت تشکلهای جغرافیایی مانند انجمن ایرانی اقلیم شناسی و امثالهم را در چه می دانید؟(البته این سوال به معنای نادیده انگاشتن تلاشهای و موفقیتهای حاصله نیست)

خیلی منصفانه وصادقانه بگویم منیت ها در میان ما زیاد شده .تکریم واحترام به پیشکسوتان در میان ما کم رنگ شده .درخت سیبی که بارش بیشتر می شود شاخ هایش خمیده تر می شود .میدانید یعنی چه ؟ درخت در برابرعظمت خدا قد خم میکند .ما جوان ها چقدردر مقابل بزرگتر ها قد خم کرده ایم .منصفانه چند نفر از ما حتی درخیال خودمان دست استادمان رابوسه زده ایم .وقتی بزرگتر ها تکریم شوند .کوچکترها می آموزند ومهربانی ها در قلب ها رشد میکند .همه ما با شدت وضعف دچار این مرض شده ایم .تلاش کنیم این خود محوری ، خود بزرگ بینی ورخوت و.. را از خود دورکنیم .درآن صورت وقتی صدای حق طلبی از حلقوم هر کسی بیرون بیاید اطرافش جمع میشوند .(ببینیم چه میگوید.نگوییم کی می گوید)