عصر اهواز

بیوگرافی و زندگینامه بهلول علیجانی

بیوگرافی و زندگینامه بهلول علیجانی

دکتر بهلول علیجانی در دوم شهریور ماه ۱۳۲۵ خورشیدی در روستای چهرگان، از توابع شهرستان شبستر و در خانواده ای کشاورز به دنیا آمد. او فرزند اول خانواده بود و به همراه چهار خواهر و یک برادر به نام ابوالفضل، خانواده ای صمیمی را تشکیل می دادند، اما ابوالفضل در حالی که بیش از هجده بهار از عمرش نمی گذشت، در سال ۱۳۶۵ در کسوت بسیجی در جنگ عراق علیه ایران شرکت کرد و در عملیات کربلای پنج به شهادت رسید.

استاد علیجانی دوران دبستان را در زادگاه خود روستای چهرگان گذراند و برای ادامه تحصیل در دبیرستان، به بخش طسوج رفت. فاصله شش کیلومتری چهرگان تا طسوج را هر روز به اتفاق سایر همکلاسی هایش پیاده رفت و آمد می کرد تا این که دیپلم طبیعی خود را با رتبه اول در سال ۱۳۴۵ دریافت نمود، اما به جهت فقر مالی خانواده نتوانست در دانشگاه شرکت کند و مهرماه همان سال با عنوان سپاه دانش، خدمت سربازی راشروع کرد. ایشان در دوره سربازی به عنوان سپاهی نمونه انتخاب و لوح سپاس دریافت کرد و بعد از اتمام خدمت سربازی در سال ۱۳۴۷، به عنوان آموزگار در فیروزکوه استخدام گردید.

در مهر  ۱۳۴۸ در رشته جغرافیای طبیعی دانشسرای عالی قبول شد و در سال ۱۳۵۱ با دختر عموی خود به نام رباب ازدواج  کرد. آنها زندگی مشترک را با ناچیزترین امکانات معمول با اجاره یک اطاق در فیروزکوه آغاز نمودند.

دکتر علیجانی تا سال ۱۳۵۵ در دبیرستان های فیروزکوه مشغول تدریس علوم طبیعی بود و در خرداد ۱۳۵۵، پس از پذیرش در آزمون اعزام دانشگاه تربیت معلم به آمریکا رفت و سرانجام پس از پنج سال تحصیل با دریافت دکترا در رشته جغرافیا، گرایش اقلیم شناسی، به ایران بازگشت.

بردباری و شکیبایی دکتر علیجانی در زندگیشان ستودنی است. ایشان در زمان تحصیل در آمریکا سختی های بسیاری را متحمل گردید و همزمان با تحصیل، به کار نیز مشغول بود. اگر چه به جهت داشتن معدل بالا، به عنوان دستیار مشغول شده و علاوه بر دریافت مبالغی به صورت ماهانه، از تخفیف شهریه  هم برخوردار گردیدند.

بازگشت ایشان به ایران همزمان با رخدادهای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی بود و به جهت تعطیلی دانشگاه ها، در دبیرستانهای فیروزکوه مشغول تدریس گردید. با باز گشایی دانشگاه ها در سال ۱۳۶۲، در دانشسرای عالی یزد با مرتبه استادیاری تدریس را آغاز و علاوه بر مسئولیت اداری، به فعالیت های پژوهشی نیز مشغول بود. در این زمان، دو کتاب مهم و پربار، یعنی مبانی آب و هواشناسی و در آمدی بر روشهای میدانی جغرافیا را به نگارش درآورده و مقالات و نوشتارهای بسیاری هم در مجلات علمی- پژوهشی از ایشان چاپ گردید.

از سال ۱۳۶۲ با سازمان هواشناسی تهران و از سال ۱۳۶۴ با دانشگاه تربیت مدرس تهران همکاری نمود و در سال  ۱۳۶۹ به دانشگاه تربیت معلم تهران(خوارزمی کنونی) منتقل گردید. در این زمان، استاد به رغم مشغله های بسیار اداری و خانوادگی، کار پژوهش را رها نکرده و چندین مقاله و کتاب منتشر نمودند که این توفیقات را مرهون همراهی و همیاری همسر گرامی اش رباب علیجانی می دانند. تا سال ۱۳۸۴ عهده دار مدیریت گروه جغرافیای دانشگاه خوارزمی و در این سال جهت استفاده از فرصت مطالعاتی به کشور انگلستان عزیمت نمودند. از سال ۱۳۸۵ نیزپیگیری و مسئولیت مدیریت قطب علمی تحلیل فضایی مخاطرات محیطی بر عهده ایشان گذاشته شده است.

خانواده استاد

نخستین فرزند ایشان به نام وجیهه با دارا بودن مدرک کارشناسی زیست شناسی از دانشگاه تربیت معلم، به عنوان دبیر شهرستان شهریار مشغول فعالیت است و دومین فرزند دکتر بهلول علیجانی پسرش به نام طاها (طه) در مقطع کارشناسی ارشد کامپیوتر در حال تحصیل می باشند. سومین فرزند ایشان نیز به نام سعیده مقطع کارشناسی ارشد طراحی شهری را به اتمام رسانده است.

آرا و عقاید(به قلم استاد)

هنگامی که از آمریکا برگشتم، جغرافیای ایران و گرایش اقلیم شناسی جایگاه واقعی خود را نداشتند. از این رو، همراه با سایر اساتید جغرافیا تلاش شد تا علم جغرافیا از جایگاه والایی برخوردار شود و فکر می کنم سهم من در این اعتلا به شر ح زیر باشد:

در اقلیم شناسی، گرایش اقلیم شناسی سینوپتیک را پایه گذاری نمودم و با انتشار کتاب «مبانی آب و هوا شناسی»، علم آب و هواشناسی تولدی دیگر یافت. در حال حاضر نیز دانش آموختگان اقلیم شناسی از جایگاه مناسب تری در بازار کار و جامعه دانشگاهی برخوردارند.

در جغرافیا به دو مساله ایمان دارم:

۱- جغرافیا باید به نگرش کمی اهمیت بیشتری بدهد. برای اینکه فقط از این طریق می توان داده های فراوان جغرافیا را تنظیم و مرتب کرده و در اختیار محقق قرار داد. در این جهت تلاش بسیار کرده ام و اکنون خوشحال هستم  که جغرافیای ایران، در این مسیر گام  بر می دارد. دانش آموختگان جدید جغرافیا بیشتر به نگرش کمی و استفاده از روش های آماری معتقد هستند و در عمل نیز، از آن استفاده می کنند.

  ۲- مهم ترین و اصلی ترین رویکرد جغرافیا، تحلیل فضایی است. جغرافیا پراکندگی پدیده ها و عوارض را مطالعه می کند و در این مطالعه، نخست الگوهای پراکندگی را شناسایی کرده و سپس با استفاده از پراکنش های دیگر، آن را استدلال و تبیین می کند. خوشبختانه این نگرش نیز در میان نسل جوان جا افتاده است. نسل جدید جغرافیا مسلط و مجهز به ابزار و نرم افزارهای تحلیل فضایی است و از این طریق، پژوهش های جغرافیایی توسعه پیدا کرده و فرصت های شغلی فراوانی برای جغرافی دانان فراهم شده است. به همین خاطر، معتقدم که امروزه دیگر «جغرافیا» از سفره علوم دیگر تغذیه نمی کند و خود، علم مستقل و برخوردار از ابزار، روش و موضوع می باشد.

  بر این باورم که جغرافیدان اگر بخواهند در جامعه علمی و یا بازار کار جایگاهی داشته باشد، باید توانایی های لازم در زمینه های زیر را دارا باشد:

• تسلط بر مفاهیم اصلی جغرافیا
• تسلط بر ریاضی و آمار کلاسیک و زمین آمار
• تسلط بر علوم رایانه، زبان برنامه نویسی و نرم افزارهای تحلیل فضایی مانند GIS  و مانند آن.
• تسلط بر زبان  و ادبیات انگلیسی
• تسلط بر علم سنجش از دور و تفسیر تصاویر ماهواره ای.

نشان ها و جوایز:

۱- دریافت لوح سپاس از وزیر فرهنگ و آموزش عالی به جهت شرکت فعال و ارایه مقاله در سمینار جغرافیایی ” جهان بینی  سیاست  و محیط ” در سال ۱۳۷۱ .

۲- کسب عنوان استاد نمونه دانشگاه خوارزمی در سال ۱۳۷۱٫

۳- برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۳ در رشته جغرافیا و دریافت لوح سپاس از ریاست جمهوری، وزیر ارشاد اسلامی و ریاست دانشگاه خوارزمی.

۴– کسب عنوان مدیر نمونه دانشگاه خوارزمی در سال ۱۳۷۲٫

۵- کسب عنوان مقاله برگزیده هفته پژوهش در سال ۱۳۷۷ و دریافت لوح سپاس از معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی .

۶- کسب عنوان پژوهشگر نمونه سال ۱۳۸۱ دانشگاه خوارزمی.

۷- کسب عنوان استاد نمونه کشور در سال ۱۳۸۴٫

۸-  کسب عنوان پژوهشگر برتر سال ۱۳۹۱ .

آثار علمی-پژهشی:

بخش کتاب:

۱- اصول عکسهای هوایی، انتشارات دانشگاه پیام نور،  سال ۱۳۷۰ .

۲-  مبانی آب و هوا شناسی  با همکاری آقای دکتر محمد رضا کاویانی، انتشارات سمت(از سال ۱۳۷۱ تا کنون ۱۷ بار تجدید چاپ شده است). این کتاب در سال ۱۳۷۳ به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در رشته  جغرافیا انتخاب شد.

۳ – اقلیم شناسی سینوپتیک، سازمان سمت ، چاپ اول ۱۳۸۱  چاپ دوم ۱۳۸۵٫ چاپ چهارم تابستان ۱۳۹۰٫

۴- آب و هوای ایران،  انتشارات دانشگاه پیام نور، سال ۱۳۷۴٫

۵– روشهای کمی در جغرافیا(در دست نگارش)

۶- Middle Eeast and Arid Asia  ۱۹۹۸٫ Co-authored with O. Pilifosova and U.N. Safriel,  in : Watson, R.T., Zinyovera, M.C. and Moss, R.H. ( eds),   The regional impacts of climate change : assessment of vulnerability, pp. 231- 252, WMO., Cambridge University Press, Cambridge.

بخش ترجمه

۱- مبارزه با بیابان زایی در چین . انتشارات وزارت کشاورزی، سال ۱۳۶۸

۲- درآمدی بر روشها و فنون میدانی جغرافیا،انتشارات سمت، سال ۱۳۷۱٫ چاپ سوم ۱۳۸۰. چاپ پنجم ۱۳۹۱.

۳ – آب و هوای کره زمین: جلد دوم  منطقه برون حاره. انتشارات سمت، سال ۱۳۷۳، چاپ دوم ۱۳۸۰٫ چاپ پنجم ۱۳۸۹٫

بخش مقالات و پژوهش ها : تاکنون ۸۸ مقاله(۱۳ مقاله به زبان انگلیسی) از ایشان منتشرشده است. تعداد ۲۴ مقاله فارسی و ۱۱مقاله انگلیسی در همایش های علمی داخل و خارج ارایه نموده اند. همچنین، ۱۳ طرح پژوهشی از سوی ایشان اجرا گردیده و ۲۹ رساله دکترا و بیش از ۹۰ پایان نامه کارشناسی ارشد را به عنوان استاد راهنما، قبول مسئولیت کرده اند. ایشان عضو هیات تحریریه ۹ مجله علمی نیز می باشند.

منبع:http://www.geohome.ir/