معیارهای شناسایی الگوهای بلوکینگ
جهت تشخیص بلوکینگ تا کنون معیارهایی از طرف پژوهشگران علوم جوی پیشنهاد شده است که عموما در دو گروه جای میگیرند: یکی معیارهای کیفی و دیگری معیارهای کمی. معیارهای کیفی عمدتا بر اساس نقشه های هوا قابل پیگیری است و ضمن فراهم نمودن امکان مشاهده و بررسی ابعاد مختلف پدیده مورد نظر، به زمان و حوصله زیادی نیازمند است.
در حالی که معیار های کمی جهت تشخیص بلوکینگ عمدتا بر داده های خام بی هنجاری مثبت ارتفاع ژئوپتانسیلی متکی بوده و ضمن فراهم نمودن امکان بکارگیری محاسبات ماشینی، معیارهای تک بعدی و در عین حال بی طرفانه می باشد. یکی از معروفترین معیارها معیار رکس می باشد . او جهت اطلاق نام بلوکینگ ۵ شرط همزمان به شرح زیر ارائه می کند:
۱- جریان اصلی بادهای غربی باید تبدیل به دو شاخه شود.
۲- هر شاخه از جریان توده هوای مشخصی را حمل کند.
۳- سیستم زوجی جت(دو شاخه شده) باید حداقل ۴۵ درجه طول جغرافیایی را در بر گیرد.
۴- باید در جریان دو شاخه شده، یک تغییر حالت از شارش مداری بالا دست به شارش نصف النهاری پایین دست مشاهده می شود.
۵- این الگو حداقل برای ده روز باید همراه با پیوستگی مشخص دوام داشته باشد.
سازاکی ضمن تاکید بر دو شاخه شدن و یا ایجاد جدایی در جت، حداقل مدت دوام را سه روز بیان می کند.
تریل و همکاران معیارهایی به شرح زیر ارائه نموده اند:
۱- همفشارهای بسته باید بطور همزمان در سطح زمین و سطح ۵۰۰ هکتوپاسکالی قابل رویت است.
۲- جریان های غربی باید به دو شاخه جدا شده باشند.
۳- حداقل مدت دوام باید ۵ روز باشد.
معیارهای فوق از جمله معیارهای کیفی به حساب می آیند. در ارتباط با معیارهای کمی، هارتمن و همکاران معتقدند زمانی میتوان نام بلوکینگ را بکار برد که ارتفاع ژئوپتانسیلی سطح ۵۰۰ هکتوپاسکال حداقل برای یک روز تمام بیش از مقدار معینی(۲۵۰ متر در اقیانوس آرام و ۲۲۰ متر در اقیانوس اطلس) اضافه شود و موردی از پشته شدن آغاز گردد و تا زمانی ادامه یابد که یا ارتفاع به کمتر از حد بحرانی برسد و یا حرکت در هر دوره ۱۲ ساعته بیش از ۱۰ درجه طول جغرافیایی شود.
با سلام. خوب بود ولی منبعش کو؟
نویسنده: کوهزاد رئیس پور
استادیار اقلیم شناسی در دانشگاه زنجان