گرد و غبار و کیفیت هوا
– اثر گرد و غبار بر روی کیفیت هوا
گرد و غبار یکی از پدیده¬های جوی است که آثار و پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی برجای میگذارد. توفانهای گرد و غباری اثرات مضری بر سلامت و بهداشت جامعه دارند. بررسی میزان ذرات معلق ناشی از پدیدههای گرد و غباری در جو با استفاده از پارامترهایی از قبیل PM10،PM2.5 ، SPM و …سنجیده میشود. برهمین اساس شاخصهایی جهت اندازهگیری و توصیف میزان ذرات معلق در جو از جمله ذرات گرد و غبار تعریف شدهاست. از میان شاخصهای سنجش آلودگی هوا، شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index(AQI) و شاخص آلودگی هوا (Pollutant Standards Index(PSI) از اهمیت بیشتری برخوردار میباشند. شاخص کیفیت هوا شاخصی است که جهت پیش بینی روزانهی کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی به کار می رود. برای فهم سادهتر شدت آلودگی،AQI کیفیت هوا را در شش گروه قرار می دهند که هر گروه بر اساس میزان غلظت گرد و غبار توصیف خاص خود را دارد. شاخص آلودگی هوا (PSI) نیز دارای وضعیت تقریباگ مشابه میباشد (جداول ۲-۴ و ۲-۵). میزان ذرات گرد و غبار یا اندازهی ذرات گرد و غبار مورد سنجش در شاخصها را براساس مواد بسیار ریز با قطر ۱۰ میکرومتر و کوچکتر از آن (PM10) و ذرات فوقالعاده ریز با قطر ۵/۲ میکرومتر و کوچکتر از آن (PM2.5) و بر حسب میکروگرم بر مترکمعب (µg/m3) اندازه گیری مینمایند. به هر مادهای بجز آب خالص که به صورت مایع یا جامد در اتمسفر تحت شرایط نرمال در اندازهی میکروسکوپی اما بزرگتر از ابعاد ملکولی (حدود ۲ آنگسترم) موجود باشد، ذرهی معلق یا PM میگویند. مقدار PM10 در تشدید بیماریهای قلبی ـ ریوی، آسم، برونشیت، تنگی نفس، آلرژیهای
مختلف تنفسی، کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماریها، از بین رفتن بافت ریه، آسم کودکان، مرگ و میر زودرس و سرطان نقش عمدهای دارند . ذرات گرد و غبار به طرق گوناگونی میتواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسانها بگذارد. تاثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیبپذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب میبینند.
نویسنده: کوهزاد رئیس پور
استادیار اقلیم شناسی در دانشگاه زنجان