شاخص عمق اُپتیکی آئروسل(AOD) در پیش بینی رویدادهای گرد و غبار
عمق اُپتیکی ائروسل (AOD) یکی از پارامترهای مهم در مطالعه ی گرد و غبارها می باشد. عمق اُپتیکی آئروسل در واقع به توزیع آئروسل های گرد و غبار موجود در جو اشاره دارد. این کمیت وابسته به طول موج، به صورت کاهش نور در واحد طول بر روی یک مسیر مشخص تعریف می شود. مسیر اُپتیکی عمودی، فاصله عمودی از سطح زمین در قسمت فوقانی جو میباشد. مقدار عمق اُپتیکی می تواند با تراکم تعداد هواویزهها (آئروسلها) و ویژگیهای آن ذرات متفاوت باشد. دامنه ی تغییرات عمق اُپتیکی ۱/۰ تا ۲/۰ را برای شرایط هوای قارهای صاف و ۱/۰ تا ۵/۰ را برای هوای بحری صاف پیشنهاد مینمایند . بیشتر بودن مقادیر AOD از این مقدار نشان دهندهی تراکم هواویزهها در امتداد ستون عمودی هوا بوده و به عبارتی دید در امتداد آن ستون کم میباشد. میانگین عمق اُپتیکی جهانی در شرایط عادی به علت وجود غبارات نمک و ذرات ناشی از کانیها حدود ۰۲۳/۰ برآورد شدهاست. در صورتیکه گرد و غبارهای عمدهی دنیا دارای عمق اُپتیکی در محدودهی بین ۳/۰ تا ۵/۲ است که بیانگر نقش مهم گرد و غبارها در کاهش نور است. عمق اُپتیکی آئروسلها معمولاً با افزایش طول موج کاهش مییابد و بنابراین مقدار آن در تابشهای طول موج بلند بسیار کمتر از تابشهای طول موج کوتاه میباشد. محصولات سنجندهی مودیس از عمق اُپتیکی هواویزه مشخص میکند که چه مقدار از عبور نور پس از عبور از درون ستونی از هوا در جو زمین توسط ذرات گرد و غبار موجود در هوا جلوگیری میشود. ذرات آئروسل تمایل به جذب یا انعکاس تابش خورشیدی وارده را داشته و بنابراین میزان قابلیت دید را کاهش داده و عمق اُپتیکی را افزایش می دهند. عمق اُپتیکی کمتر از ۱/۰ نشان دهندهی هوای صاف و عمق اُپتیکی بیشترا ز ۴ بیانگر حضور حجم متراکمی از هواویزههاست که مانع از رسیدن نور خورشید حتی در میانه ی روز به سطح زمین میشوند. همچنین AOD کمیتی بی بعد بوده و عبارتست از میزان جلوگیری از گذر پرتو نور در جو به خاطر جذب و پراکنش ناشی از وجود هواویزها در مسیر عبور نور. همچنین AOD به عنوان ضریب خاموشی کاهش تشعشع بر روی یک ستون قائم در واحد طول تعریف می شود. نقشه های مربوط به پیش بینی عمق نوری هواویزها (AOD=Aerosol Optical Depth)را تا ۷۲ ساعت آینده با تفکیک مکانی ۰٫۱در۰٫۱ درجه و در دوره های زمانی سه ساعته از مرکز پیش بینی بارسلونا به آدرس //http://dust.aemet.es/forecast قابل دریافت می باشد.
نویسنده: کوهزاد رئیس پور
استادیار اقلیم شناسی در دانشگاه زنجان