- وب سایت جامع هوا و اقلیم شناسی ایران - https://climatology.ir -

معرفی ابرها- بخش سوم

در بخشهای اول و دوم به معرفی ابرهای سطوح بالا و  میانی پرداخته شد. در این بخش نیز به معرفی ابرهای سطوح پایین و همچنین ابر کومولونیمبوس پرداخته می شود.

ابرهای استراتوس (پوشنی)

این نوع ابر، ابریست خاکستری رنگ، دارای کف یکدست و یکنواخت با ارتفاع بسیار پایین که گاهی قله تپه­های کوچک و یا ساختمان­های بلند را محو می­نماید. گاهی اوقات به دلیل ضخامت زیاد موقعیت خورشید و ماه قابل رویت نبوده و گاهی نیز به دلیل نازک بودن کناره­های خورشید و ماه به خوبی قابل مشاهده است. ریزش این نوع ابر در دماهای بالای صفر درجه سانتیگراد به صورت باران ریزه و در دماهای زیر صفر درجه به صورت منشورهای یخ و برف دانه دانه یا باران ریزه­های یخ زده می­باشد. در دمای زیر صفر درجه ایجاد هاله کرده و زمانی که ضخامتش کم باشد با پدیده کرونا نیز همراه خواهد بود. این نوع ابر گاهی نیز به صورت فراکتواستراتوس قابل مشاهده است. چنانچه در سطح زمین مه وجود داشته باشد بر اثر گرم شدن از سطح زیرین و یا وزش باد ابر استراتوس تشکیل خواهد گردید. ممکن است از کم شدن ارتفاع ابرهای استراتوکومولوس و صاف شدن قسمت فوقانی و تحتانی این ابرها نیز ابر استراتوس تشکیل گردد.

ابرهای استراتوکومولوس (پوشن کومه­ای)

شکل ظاهری این ابر غالباً به صورت لایه­ها و ورقه­هایی شبیه ابر آلتوکومولوس می­باشد و چون ارتفاع آن از آلتوکومولوس کمتر است به صورت وسیع­تر در آسمان ظاهر خواهد گردید. این ابر حاوی قطرات آب و در دماهای زیر صفر درجه حاوی ذرات کریستال می­باشد. ضخامت و شکل قطعات این ابر مرتباً در حال تغییر شکل و اندازه بوده و گاهی ممکن است به شکل غلطک­هایی موازی که با شیارهای مشخص از هم جدا هستند ظاهر گردند. گاهی اوقات نیز به صورت تکه­های بادامی شکل و یا عدسی­های طویل دیده می­شوند. در قسمت فوقانی این ابرها معمولاً برج­های کوچکی دیده می­شود. رنگ و ضخامت این ابر دارای تغییرات زیادی می­باشد به این صورت که با زیاد شدن ضخامت، رنگ آن خاکستری تیره و کدر گردیده و هر چقدر نازک­تر شود رنگش روشن­تر و خاکستری روشن خواهد گردید. گاهی موقعیت خورشید و ماه از پشت آن نمایان و گاهی کاملاً پوشیده و محو می­باشد. این نوع ابر گاهی بارندگی­های خفیف و کم شدتی به صورت باران و یا برف دانه خواهد داشت. در هوای بسیار سرد ممکن است تولید ویرگا نماید. ابرهای استراتوکومولوس به روش­های زیر تشکیل می­گردد:

در اثر پایین آمدن ابرهای آلتوکومولوس،

در اثر تغییر شکل ابرهای نیمبواستراتوس،

در اثر بالا رفتن ابرهای استراتوس،

از گسترش فوقانی یا میانی ابرهای کومولوس و کومولونیمبوس،

عصرها و غروب­ها در نتیجه یکنواخت شدن قله ابر کومولوس،

متوقف شدن رشد ابرهای کومولوس و کومولونیمبوس.

ابرهای کومولونیمبوس (بارا کومه­ای)

ابریست با رشد عمودی زیاد که گاهی ارتفاع آن به ۱۰-۱ کیلومتر می­رسد. معمولاً از قطرات درشت باران و یا بلورهای یخی، برف دانه دانه، گلوله­های یخ و تگرگ تشکیل شده است. قسمت فوقانی این ابر به صورت برآمدگی­های مدور و بزرگی می­باشد که ممکن است تغییر شکل داده و به شکل سندان و یا رشته­های مختط دیده شوند. این ابرهای گاهی به هم پیوسته و گاهی نیز از هم جدا می­شوند. رنگ این ابر خاکستری تیره و قهوه­ای کم رنگ و یا در شب­ها به رنگ سیلاب دیده می­شوند. نوعی از این ابرها زائدهای مدوری در زیر خود دارند که اصطلاحاً ماماتوس (پستانی) نامیده می­شوند که ممکن است برجستگی­های برفی شکلی به نام توبا نیز در زیر این ابرها دیده شود. این ابرها معمولاً با ریزش باران، برف و تگرگ همراه بوده و در نوع دیگر این ابر رعد و برق و وزش باد شدید و طوفان در سطح زمین نیز مشاهده می­شود. گاهی به ندرت پدیده اسکوبال نیز با این ابر گزارش گردیده و گاهی نیز این ابرها به ابرهای قیفی شکل تبدیدل می­شوند و پدیده تورنادو و واتر اسپات به وجود آورند. این ابرها از رشدونمو کومولوس­های توسعه یافته و یا از توسعه آلتوکومولوس و یا استراتوکومولوس به وجود می­آید و ممکن است در بین توده­ای از ابرهای آلتواستراتوس و نیمبواستراتوس نیز تشگیل گردد.

نکته : تصویر شاخص برگرفته از کتاب Meteorology Today (آهرنس، ۲۰۰۹) می باشد.