عصر اهواز

یکی از وظایف مهم هواشناسی کاربرد آن در کشاورزی است. از اهداف هواشناسی کشاورزی تهیه پارامترهای اقلیمی می­باشد که با استفاده از آن پیش بینی کوتاه مدت و دراز مدت خاص کشاورزی صورت می­پذیرد. دامنه بررسی­های هواشناسی کشاورزی از عمقی از خاک که ریشه گیاه در آن قرار دارد تا آن قسمت از جو که پوشش گیاهی در آن غوطه­ور است و حتی قسمت­های بالاتر که گَرده­های گیاهی در آن به وسیله جریانات باد منتقل می­گردند قابل بسط می­باشد.

یکی از وظایف مهم هواشناسی کاربرد آن در کشاورزی است. از اهداف هواشناسی کشاورزی تهیه پارامترهای اقلیمی می­باشد که با استفاده از آن پیش بینی کوتاه مدت و دراز مدت خاص کشاورزی صورت می­پذیرد. دامنه بررسی­های هواشناسی کشاورزی از عمقی از خاک که ریشه گیاه در آن قرار دارد تا آن قسمت از جو که پوشش گیاهی در آن غوطه­ور است و حتی قسمت­های بالاتر که گَرده­های گیاهی در آن به وسیله جریانات باد منتقل می­گردند قابل بسط می­باشد. نظر به اینکه تولید مواد غذایی یکی از مسایل مهم دنیای کنونی به شمار رفته و از آنجایی که تولید محصول و قابلیت کشاورزی در هر منطقه به مشخصات اقلیمی آن بستگی دارد، شناخت عوامل جوی مؤثر بر کشاورزی از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­باشد. با درک این اهمیت، سازمان هواشناسی جهانی وابسته به سازمان ملل یکی از هشت کمیسیون فنی خود را به هواشناسی کشاورزی تحت عنوان (CAGM) اختصاص داده است.

هواشناسی کشاورزی یا اقلیم شناسی کشاورزی شاخه­ای از علم هواشناسی است که به مطالعه جنبه­هایی از هواشناسی که در ارتباط با امور کشاورزی است، می­پردازد. تولید مواد غذایی و دامی، انبارداری محصولات و چگونگی نگهداری آن­ها، آبیاری، زهکشی، اصلاح رژیم حرارتی خاک، کنترل فرسایش خاک در اثر باد و باران، ایجاد بادشکن، جلوگیری از سرمازدگی و یخبندان، پیش بینی به هنگام آفات و امراض گیاهی و دامی، بررسی آلودگی هوا و زمین از نقطه نظر فیزیولوژی گیاهی، جوانه زنی، گرده افشانی، بلوغ، فتوسنتز، انتقال مواد در درون گیاه در مراحل مختلف رشد و توسعه گیاه و مقدار محصول به شرایط جوی حساس می­باشند. قسمت اعظم فعالیت و تحقیقات در هواشناسی کشاورزی به جستجوی روابط آب و هوا و مقدار محصول اختصاص داده شده تا بتوان با شناخت اثرات آب و هوا بر فیزیولوژی گیاهی به تولید غذای کافی برای بشر دست یافت. این اثرات حتی در موارد قبل، در طی و بعد از برداشت محصول نیز تأثیر فراوانی دارند.

از جنبه فیزیولوژی حیوانی، به استثنای بعضی از نقاط دنیا که مصرف گوشت برخی از حیوانات منع شده است، قسمت اعظم حیوانات اهلی برای تهیه گوشت و نیز فرآورده­های مهم دیگر از قبیل شیر، پشم و چرم پرورش می­یابند. تأثیر شرایط جوی به هنگام تلقیح، آبستنی و در هنگام تولید مثل حیوانات چه به صورت مستقیم به شکل شوک­های محیطی و چه به صورت غیر مستقیم از طریق کمّیت و کیفیت غذای مورد تغذیه بسیار حائز اهمیت می­باشد. در مدت حیات حیوان نیز، اثرات جوی در ازدیاد وزن و تولید شیر دخالت دارد. تولید مرغ و تخم مرغ نیز از شرایط جوی محیط اطراف خود متاثر می­گردد. کنترل شرایط جوی در سطح وسیع و محیط طبیعی (outdoor) خارج از اختیار بشر می­باشد، ولی کنترل آن­ها در محیط بسته (indoor) میسر است. در محیط­های کنترل شده می­توان اثر تغییرات بسیاری از عوامل جوی مثل نور، گاز کربنیک، رطوبت، درجه حرارت و . . . را روی گیاه و حیوان مورد مطالعه قرار داد. چنین مطالعاتی را می­توان در مورد انبار کردن و ذخیره نمودن میوه و یا علوفه تر نیز انجام داد. تلفات محصول در طی ذخیره نمودن آن­ها چه به طور مستقیم و چه به طور غیر مستقیم از طریق پیدایش آفات و امراض قارچی ممکن است قابل ملاحظه باشد، که در هر دو حالت شرایط درونی اقلیمی نقش مهمی در ذخیره سازی ایفا می­نماید. به هنگام حمل محصول به بازار نیز شرایط جوی روی کیفیت و کمّیت محصول تأثیر گذار می­باشد. با تفسیر صحیح شرایط جوی می­توان از تلفات ناشی از یخبندان و گرمازدگی جلوگیری کرده و جوانه زدن محصول را در انبار به تأخیر انداخت. محاسبات نیاز آبی و تنظیم برنامه­ریزی آبیاری بر اساس شرایط جوی صورت می­گیرد که در سال­های اخیر از پیشرفت شایان توجهی برخوردار بوده است.

تجمع بیش از حد آب در خاک که برای رشد محصول مضر بوده و یا سبب در دسترس قرار نگرفتن چراگاه برای تغذیه حیوانات می­گردد، مسئله زهکشی را ایجاب می­کند. هر چند طرّاحی سیستم زهکشی کار متخصص آبیاری است، ولی تعیین اینکه آیا زهکشی لازم است یا خیر، احتیاج به تفسیر صحیح بیلان آب دارد که در آن برآورد صحیح بارندگی و تبخیر ضروری می­باشد. این بررسی از وظایف شاخه هواشناسی کشاورزی می­باشد. مقدار و زمان توزیع کود شیمیایی، آلی و استفاده از انواع مختلف پوشش برای خاک (مالچ) تابعی از شرایط آب و هوایی می­باشد. استفاده از مالچ در کوتاه مدت تغییرات مستقیمی روی درجه حرارت، رطوبت خاک و محیط بر جای گذاشته و به دنبال آن روی باکتری­ها و آفات خاک، نفوذ آب به خاک و تبادل گاز، دگرگونی­هایی در خاک ایجاد می­کند که همگی سبب تغییر رژیم حرارتی خاک می­گردد. در مناطقی که باد فراوان است برای کاهش اثرات طولانی مدت آن روی گیاه از بادشکن استفاده می­شود. با این عمل قدرت باد کاهش یافته و در نتیجه خطر از جا کندن محصولات از بین رفته و تبخیروتعرق نیز به مقدار زیادی کاهش می­یابد. حفاظت از گیاه در اقلیم­های بادخیز که عملی بسیار مفید است از وظایف شاخه هواشناسی کشاورزی می­باشد. سرمازدگی و یخبندان یکی دیگر از اثرات زیانبار آب و هوایی محسوب می­شود که کشاورزی­های موفق را در بسیاری از نقاط دنیا تهدید می­کند. بدون شک یکی از راه­های مبارزه با سرمازدگی اجتناب از مناطق سرماخیز خواهد بود. به عبارت دیگر، باید مناطقی برای کشت انتخاب شوند که احتمال وقوع سرمازدگی در آن­ها حداقل باشد و یا برنامه کشت طوری تنظیم گردد که خطر وقوع یخبندان به حداقل برسد. حفاظت نباتات از یخبندان و سرمازدگی از مسائل مهم در هواشناسی کشاورزی محسوب می­گردد . خطر عمومی دیگری که کشاورزی را تهدید می­کند گسترش آفات و امراض گیاهی، هم از نظر زمانی وهم از نظر مکانی، می­باشد. خسارت ناشی از آفات و امراض سبب کاهش قابل ملاحظه محصولات کشاورزی می­گردد.